गणतन्त्र दिवस मनाईयो

शनिबार जेठ १५ अथवा गणतन्त्र दिवस । देशभर विभिन्न कार्यक्रम गरि मनाईदै छ । आजभन्दा ३ वर्षअघि अन्तरीम संविधानमा भएको व्यवस्था अनुसार नेपालमा संविधानसभाले गणतन्त्र घोषणा गरेका थियो ।

२०६५ जेठ १५ गते बसेको संविधानसभाको पहिलो बैठकले नेपालमा साढे २ सय वर्षपुरानो राजतन्त्रको बिदाई गर्नुका साथै गणतन्त्र घोषणा गरेको थियो । दशवर्षो जनयुद्ध र २०६२/६३को दोस्रो जनआन्दोलनको उपलब्धीका रुपमा गणतन्त्र घोषणालाई लिने गरिएको छ ।
गणतन्त्र संस्थागत गर्ने नयाँ सविधान २०६७ जेठ १४ गते अथवा शुक्रबार जारी हुन नसकेपनि राजनितिक अन्यौलताका बिच गणतन्त्र दिवस मनाउन लागिएको हो । गणतन्त्र दिवसको अवसरमा शनिबार बिहान सदरमुकाम बेनीबजारमा प्रभातफेरी आयोजना भएको थियो ।
प्रभातफेरी पछि जिविस सभाहलमा भएको कार्यक्रमका सहभागीहरूले संविधान निर्माण गरि गणतन्त्र संस्थागत गर्नका लागि ध्यान केन्द्रित गर्न सुझाव दिनुभएको छ । प्रमुख अतिथि प्रमुख जिल्ला अधिकारी बेदबहादुर कार्कीले गणतन्त्रको संस्थागत विकास गर्न दलहरू एक भएर सहमतिका साथ नयाँ संविधान निर्माणमा जुट्नुपर्ने बताउनुभयो ।

संविधान निर्माणसंगै सामाजिक, सांस्कृतीक, आर्थिक र पर्ुवाधारको विकास गरि जनतालाई परिवर्तनको अनुभुती दिलाउनु अहिलेको प्रमुख दायीत्व भएको प्रजिअ कार्कीको भनाई थियो । गणतन्त्र दिवस भनिएपछि अन्य औपचारीक कार्यक्रमको तुलनामा सहभागीहरूको न्युन उपस्थिती रहेको थियो ।

गणतन्त्र दिवस समारोह समितिका अध्यक्ष तथा स्थानीय विकास अधिकारी विष्णुप्रसाद पोखरेलले धेरै कार्यक्रम जुध्ने र व्यस्तकाका कारण न्युन सहभागीतामा गणतन्त्र दिवश मनाउनुपर्दा दुख लागेको बताउनुभयो ।

जिविसका कार्यक्रम अधिकृत पदम भण्डारीको सञ्चालनमा सम्पन्न सो कार्यक्रममा गणतन्त्र दिवसका अवसरमा आयोजित मैत्रीपर्ूण्ा फुटबल खेल र बक्तृत्वकला प्रतियोगिताका बिजयी तथा सहभागीहरूलाई पुरस्कार र प्रमाणपत्र पनि वितरण गरिएको थियो ।

आङ खस्ने रोगको निशुल्क शल्यक्रिया शिवीर सञ्चालन

म्याग्दीको सदरमुकाम बेनीबजारमा शनिबारदेखि पाठेघर-आङ) खसेका बिरामीहरूका लागि ५ दिने निशुल्क शल्यक्रिया शिविर सञ्चालन भएको छ ।

विनायक अस्पताल काठमाडौ, पश्चिमाञ्चल श्रेत्रीय स्वास्थ्य निर्देशनालय पोखरा, नेपाल हेल्थ वेल्फर एण्ड रिर्सच सेन्टर काठमाडौ, गैरसरकारी संस्थाहरू मिलन, रिक र कदमको सहयोगमा जिल्ला अस्पताल, म्याग्दीले आयोजना गरेको शिवीरमा १ सय ५० जना बिरामीहरूको शल्यक्रिया गरिने आयोजकले जनाएका छन् ।

शिवीरको उद्घाटन गर्दै प्रमुख जिल्ला अधिकारी वेदबहादुर कार्कीले गरिवी र चेतनाको कमि भएका कारण रोग लुकाएर बसेका महिलाहरू शिवीरबाट लाभान्वित हुने आशा व्यक्त गर्नुभयो ।

कार्यक्रममा बोल्दै म्याग्दी अस्पतालका प्रमुख डाक्टर लालबहादुर मल्लले चेतनाको कमि, गरिवी र अशिक्षाका कारण जिल्लाका धेरै आङ खस्ने रोगबाट पिडित महिलाहरूले उपचार गर्न नसकेका बताउनुभयो । रोग लुकाएर बस्नाले महिलाहरू आङ खस्ने समस्या जटिल बन्दै गएको उहाँको भनाई थियो ।

सुत्केरी अवस्थामा गहृौ काम गर्ने, सरसफाईमा ध्यान नदिने, धेरै बच्चा जन्माउने लगायतका कारणले ग्रामिण क्षेत्रका महिलाहरू पाठेघर खस्ने रोगबाट पिडित बन्ने गरेका डाक्टर मल्लले बताउनुभयो । विनायक अस्पतालका अध्यक्ष गोविन्दप्रसाद ज्ञवालीले गरिवी र लाजका कारण उपचार गर्न नसकेका बिरामीहरूलाई लक्षित गरेर शिवीर सञ्चालन गरिएको बताउनुएको थियो ।

शिवीरमा विनायक अस्पतालका प्रसुती रोग विशेषज्ञ विनीता सुवेदी, विशेषज्ञ डाक्टर अमीर श्रेष्ठ, तेत्रालाल श्रेष्ठ र जिल्ला अस्पतालका डाक्टरहरूको टोलीले बिरामीको उपचार गर्ने जनाईएको छ । शिवीरमा सदरमुकाम र आसपासका क्षेत्रका महिलाहरू उपचारका लागि आएका छन् । शिवीर बुधबारसम्म सञ्चालन हुने जनाईएको छ ।

महिलाहरू सिलाई कर्टाई ब्यवसाय गरेर आत्मनिर्भरता तर्फअग्रसर

म्याग्दीका महिलाहरू सिलाई कर्टाई ब्यवसाय गरेर आत्मनिर्भरतातर्फअग्रसर बनेका छन् ।
सदरमुकाम बेनी बजार र आसपासका ज्यामरुककोट, रत्नेचौर, अर्थुङ्गे, राखु पिप्ले, घतान, चुत्रेनी, सिङ्गा लगायतका ठाउँका महिलाहरू सिलाई कर्टाई ब्यवसाय गरेर आजआर्जन गर्न तर्फअग्रसर भएका हुन् ।

यस क्षेत्रका बेरोजगार महिलाहरूका लागि सिलाई कर्टाई ब्यवसाय आयआर्जनको राम्रो माध्यम बनेको छ । न्युन लगानीमा आफू संग भएको सिपको सदुपयोग गर्न सकीने भएकाले यस तर्फबेरोजगार महिलाहरूको आकर्षा बढेको बेनीमा विगत ४ वर्षेखि सिलाई कर्टाई ब्यवसाय गर्दै आउनुभएकी सिता मल्लले बताउनुभयो ।

मेहनत गर्न सकेमा सिलाई कर्टाई ब्यवसायबाट राम्रो आम्दानी गर्न सकिने उहाँको भनाई छ । बेनीका सिलाई कर्टाई प्रशिक्षण केन्द्र र यस सम्बन्धि तालीममा पनि महिलाहरूको उल्लेख्य सहभागिता रहेने गरेको छ ।

जिविसको सहयोगमा महिला समन्वय समिति म्याग्दीले आयोजना गरेको ३ महिने सिलाई कर्टाई तालीममा सहभागी चुत्रेनीकी सरिता नेपालीले सिलाई कर्टाई ब्यवसाय सञ्चालन गर्ने योजना गराएको बताउनुभयो ।

तालीममा सहभागी सम्झना पौडेल भन्नुहुन्छ 'सिप सिकेपछि खेर जान्न, सिलाई कर्टाई सम्बन्धि सिप आवश्यक जस्तै भईसकेको छ ।’ गत बैशाख १३ गतेदेखि सञ्चालीत सो तालीममा ४० जना महिलाहरू सहभागी भएका प्रशिक्षक सिता मल्लले जानकारी दिनुभयो ।

कुहँु गाविसको भवन पुननिर्माण

द्धन्द्धका समयमा ब्रि्रोही पक्षबाट क्षत्ती पुर्‍याइएको म्याग्दीको कुहुँ गाविसको भवन पुननिर्माण भएको छ ।

कुहुँ स्थित गाविस भवन २०५९ सालमा त्ात्कालीन ब्रि्रोही पक्ष माओवादीबाट आगो लगाई ध्वस्त पारीएको थियो । शान्ति तथा पूननिर्माण मन्त्रालयको पुननिर्माण तथा पुनस्थापना कार्यक्रमको सहयोगमा भवन पुननिर्माण भएको हो ।

मन्त्रालयको २० लाख रुपैया आर्थिक र जिल्ला प्राविधिक कार्यालयको प्राविधिक सहयोगमा भवन पूननिर्माण भएको गाविसको कार्यालयले जनाएको छ । २ तले ६ कोठे भवन भवनबाट गाविसको कामकाज सुचारु गर्ने तयारी भइरहेको जनाईएको छ । हाल गाविसले सदरमुकाम र गाउँबाट सेवा प्रदान गर्दै आएको छ ।

गत वर्षजिल्लाका ८ वटा गाविस भवन पूननिर्माण गर्न बजेट बिनियोजन भएको थियो । हाल सम्म पुलाचौर, दाना, घतान, बाबियाचौर, कुहुँ र दरबाङ गाविसको भवन पूननिर्माण भइसकेका छन् । अन्य गाविसका भवन निर्माणधिन छन् ।

जिल्ला विकास समितिको कार्यालय, म्याग्दीका अनुसार चालु आर्थिक वर्षा पनि अर्मन, बरङ्गा, रत्नेचैार लगायत ५ वटा गाविस भवन पूननिर्माण गर्न प्रक्रिया सुरू भएको छ ।

गुर्जामा बढ्यो पर्यटकहरुको चहलपहल , वल्ल आए दिन

नेपालको मानचित्रमा म्याग्दीको अत्यन्त विकट गाउको रुपमा चिनिने लोपोन्मुख छन्त्याल समुदायको वसोवास रहेको गर्ुजामा केही समय यता स्वदेशी तथा विदेश पिर्यटकहरुको आउने क्रम सुरु भएपछि  गुर्जा का  वासिन्दाहरु दङ्ग परेका छन् ।

नेपाल पर्यटन वर्ष२०११ मनाउने तयारी भइरहेका समयमा साँस्कृतीक महत्व बोकेका छन्त्याल समुदायले बसोबास गर्ने म्याग्दीको दुर्गम गुरुजा बसी मा पर्यटकहरूको चहलपहल बढेको छ ।

सामाजिक, साँस्कृतीक, धार्मीक तथा पर्यटकीय हिसावले महत्व पूर्ण गुर्जा माँ  भ्रमण गर्ने आन्तरीक तथा बाहृय पर्यटकहरूको चहलपहल बढेको हो ।

गर्ुजाको सिमानामा पर्ने नेपालकै एकमात्र शिकार आरक्ष ढोरपाटन शिकार आरक्षमा सिकार गर्न आउने पर्यटकको संख्या पनि बढ्दै गएको छ । देशमा शान्ति स्थापनासँगै पर्यटकको चहलपहल बढेपछि गर्ुजाबासीहरू उत्साहीत भएका स्थानीय युवा हरि छन्त्यालले बताउनुभयो ।

केही वर्षघिसम्म शुनसान रहेको गर्ुजामा हाल जापान, अमेरीका, प|mान्स, कोरीया लगायतका देशका साथै देशका ठूला काठमाडौ, पोखरा, चितवन जस्ता शहरबाट पर्यटकहरू आउन थालेको छन्त्यालले बताउनुभयो ।

एउटै बस्ती एकमात्र गाविस भएको गर्ुजा गाउँमा केही दलित बाहेक करिब ३ सय घरपरिवार छन्त्याल समुदायको मात्र बसोबास रहेको छ । देशमै न्युन मात्रामा बसोबास गर्ने छन्त्याल समुदायल ३ दशकअघिसम्म खानीबाट तामा उत्खनन् गर्थे । प्रबिधीको अभावमा हाल खानीहरू बन्द छन् ।

गर्ुजा हिमालको काँखमा अवस्थित मनोरम गर्ुजा गाउँ भ्रमण गर्ने पर्यटकले सँयौ प्रजातीका जडीवुटी, वनस्पती, वन्यजन्तु र पशुपंक्षीको अवलोकन गर्न पाउने स्थानीय चुरेन हिमाल युवा क्लवका अध्यक्ष झकबहादुर छन्त्यालले बताउनुभयो ।

ढोरपाटन शिकार आरक्षमा शिकार गर्नु पाउनुका साथै छन्त्याल समुदायको जिवनशैली, रहनसहन र गाउँ वरिपरी रहेका तालतलैयाको मनोरम दृष्य अवलोकन गर्न पाउनु गर्ुजा पुग्ने पर्यटकका लागि थप आकर्षा हुन् । हाल दैनिक १/२ समुह पर्यटक गर्ुजामा पुग्ने गरेका छन् ।

जिल्ला सदरमुकाम बेनी बजारदेखि २ दिनको पैदलयात्रापछि पुगिने गर्ुजामा पर्यटकको चहलपहल बढेपछि ब्यापार ब्यवसाय र रोजगारीमा वृद्धी भई आर्थिक स्तर बढ्ने आशाले स्थानीयबासी उत्साहीत भएका हुन् ।

म्याग्दीको भूर्स्वर्गको उपनामले समेत चिनिने गर्ुजामा पशस्त पर्यटकीय सम्भावनाहरु रहेको भएता पनि स्थानीय प्रशासन तथा सरोकारवाला निकायहरुले कुनै ध्यान दिन नसक्दा यहाँका सांस्कृतिक , जैविक तथा पर्यटकीय श्रोतहरु त्यतिकै खेर गइरहेको गुनासो स्थानीय वासिन्दाहरुको रहेको छ ।

बिरामीको चाप बढ्दो

सदरमुकाम बेनी स्थित जिल्ला अस्पतालमा केही दिनयता बिरामीको चाप बढेको छ ।

अस्पतालका अनुसार मौसम परिवर्तनसँगै उपचारका लागि आउने बिरामीहरूको संख्या बढेको हो ।

अस्पतालको बहिरंग बिभागमा दैनिक ६० देखि ७० जनाको अनुपातमा बिरामीहरू आउने गरेका छन् । झडापखला, र्टाईफाईड र जन्डिसका बिरामी बढेका अस्पतालले जनाएको छ ।

बिरामीको चाप हुँदा पर्ुवाधार अभावमा उपचार गर्न समस्या परेको स्वास्थ्यकर्मीहरूले बताएका छन् ।

अस्पतालको क्षमता बिस्तार गरि १५ बाट २५ पुर्‍याएपनि पर्याप्त भवन र जनशक्तिको अभाव भएका कारण बिरामीहरू मर्कामा परेका हुन् ।

लामो समयसम्म स्वास्थ्यकर्मी कर्ुर्नुपर्ने समस्याका कारण समयमै उपचार पाउन नसकिएको आफन्तको उपचारका लागि अस्पताल आउनुभएका अर्थुङ्गेका रामजी बानियाले बताउनुभयो ।

'घण्टौ सम्म स्वास्थ्यकर्मी पर्खनुपर्ने समस्याका कारण बिरामी मर्कामा त परेका छननै त्यसपनि स्वास्थ्यकर्मीबाट राम्रो व्यवहार पनि नहुँदा दुख लाग्छ’ बानियाले भन्नुभयो ।

तीन स्टाफ नर्सको दरबन्दी भएपनि हाल एक जना पनि कार्यरत छैनन् । फोहोर व्यवस्थापन पनि म्याग्दी अस्पतालको प्रमुख समस्या बनेको छ । उपचार कक्ष दर्ुगन्धीत हुँदा बिरामी, कुरुवा र स्वास्थ्यकर्मी स्वयम प्रभावित बनेको बताउँछन् ।

समस्या समाधान गर्न प्रयास गरिरहेको भएपनि राजनितिक, सामाजिक र अन्य सरोकारवाला निकायले पर्याप्त सहयोग नगर्दा सफल हुन नसकेको अस्पतालका प्रमुख डाक्टर लालबहादुर मल्लले बताउनुभयो ।

तथ्याङ्क अभावमा जडिवुटीको राजस्व प्रभावित

तथ्याङको अभावमा यार्सर्ााम्बा लगायत जडिवुटीबाट म्याग्दी जिल्लामा पर्याप्त राजस्व संकलन हुन सकेको छैन् ।
म्याग्दी जिल्लामा धेरै किसिमका बहुमूल्य जडिवुटी पाईने भएपनि यसबाट राज्यले पर्याप्त लाभ लिन नसकेको हो । जिल्ल्ाा वन कार्यालयका अनुसार नेपालमा पाईने २ सय १८ प्रजातिका जडिवुटी मध्ये म्याग्दीका जंगलमा एक सय ५७ प्रजातीका जडिवुटी पाईन्छ ।
जिल्ला वन कार्यालयका अनुसार कुन जडिवुटी कती मात्रामा पाईन्छ भन्ने एकिन तथ्याङ्क नहुनाले पनि राजस्व संकलन प्रभावीत बनेको हो । कार्यालयले यस वर्षजिल्लामा २ किलोग्राम यार्सर्ााम्बा संकलनका लागि अनुमती प्रदान गरेको छ ।
म्याग्दीका कर्ुइनेमंगले, गर्ुजा, चिमखोला र मुदी गाविसका लेकहरूमा वाषिर्क न्युनतम १० किलोग्राम यार्सर्ााम्बा संकलन हुने गरेको अनुमान गरिएको छ । गत वर्ष६ दशमल ५ किलोग्रामका लागि संकलन अनुमती दिएर रु. ६ हजार ५ सय राजस्व संकलन गरेको वन कार्यालयले यस वर्षमंगलबारसम्म यार्सर्ााम्बाबाट रु. २ हजार मात्र राजस्व संकलन गरेको छ ।
जेठ महिनाको सुरुवातसंगै जिल्लाका उच्च पहाडी क्षेत्रमा यार्सर्ााम्बा संकलन भइरहेको छ । तथ्याङ्कको अभावमा चोरी निकासी गर्नेलाई सहज वातावरण सिर्जना हुने भएकाले जडिवुटीको राजस्व संकलन कार्य प्रभावित बनेको वन कार्यालयका कर्मचारीहरूले बताएका छन् ।
यार्सर्ााम्बा, पाँचऔले, सतुवा, निरमसी, सुगन्धवाल, चिर्राईतो, पदमचाल, अतिसजरा, वनलसुन, कुरिलो बिभिन्न प्रजातीका बहुउपयोगी र बहमूल्य जडीवुटीहरू पाईने भएपनि यसबाट न्युन मात्रामा राज्य तथा र्सवसाधारणले लाभ लिन पाएका छन् । जिल्ल्ाा विकास समितिको कार्यालयले केही वर्षघि गरेको अध्ययन अनुसार जडिवुटी निकासी गरेर म्याग्दीमा वाषिर्क २० करोड रुपैया नगद भित्र्याउन सकिन्छ ।
वन कार्यालयका अनुसार गत आर्थिक वर्षा जिल्लाबाट १८ प्रजातीका जडिवुटी निकासी भएको थियो यसबाट २ लाख ६ हजार ४ सय ५ रुपैया राज्ास्व प्राप्त भएको छ । जडीवुटीलाई आयस्रोतको रुपमा बिकास गर्न केन्द्रिय स्तरबाट स्पष्ट निती बनेर संम्भाव्यता अध्ययन गर्न सकेमा लगानीकर्ता आकषर्ीत हुने र राज्य तथा स्थानीयबासीलाई फाईदा पुग्ने जिल्ला वन अधिकृत पर्ूण्ाश्वर सुवेदी बताउनुहुन्छ ।

गाउँमा जुवातास खेल्न प्रतिबन्ध

म्याग्दीको देवीस्थान गाविसको वडा न. २, ३, ४ का युवाहरूले गाउँमा जुवातास खेल्न प्रतिबन्ध लगाएका छन् ।

प्रौद्धहरू जुवातासमा भुलेपछि घरपरिवार, खेतीबाली र सामाजिक काम ओझलमा परेपछि देविस्थान युवा क्लवले गाउँमा जुवातास खेल्न प्रतिबन्ध लगाएको हो ।

क्लवका अध्यक्ष मनबहादुर र्घर्तीले तास, क्यारेमवोर्ड र पोर्टमा स्थानीयबासी भुल्दा समयको बर्बादी मात्र नभएर आर्थीक हानी भएपछि जुवाजन्य खेल खेल्न प्रतिवन्ध लगाईएको बताउनुभयो ।

तासजन्य खेल प्रतिबन्ध भएपछि दिनभरि तासमा भुलेर गासमा रात बिताउने व्यक्तिहरूको ब्यवहारमा परिवर्तन आएको छ । उनीहरू अहिले खेतबारीको काम र खेलकुद गतिविधीबाट बचेको समय सामाजिक छलफल र पत्रपत्रिका अध्ययन र रेडियो सुनेर बिताउने गरेका छन् ।

जुवातास बन्द भएपछि मात्र सूचना, सामाजिक काम र खेतबारीको काममा ध्यान जान थालेको स्थानीय युवा टेक पुनले बताउनुभयो । विद्यार्थीको पर्ढाईलाई ध्यान दिँदै क्लवले घरघरमा भिडियो हर्ेन पनि प्रतिबन्ध लगाएको छ ।

त्यहाँ निश्चित समयमा मात्र भिडीयो हर्ेन पाईन्छ । विद्यार्थीले शुक्रबार एक दिन मात्र भिडीयो हर्ेन पाउने अध्यक्ष र्घर्तीले जानकारी दिनुभयो । श्रीमान र छोराहरूको नराम्रो ब्यवहार परिवर्तन भएपछि देवीस्थानका महिला खुसी भएका भिम मावी राजदाङका शिक्षक अर्जुन के.सीले जानकारी दिनुभयो ।

दुध बिक्री शुभारम्भ

रत्नेचौर दुग्ध उत्पादक सहकारी संस्था लि. रत्नेचौर म्याग्दीले मगलबार देखि व्यवसायीक दुग्ध विक्री शुभारम्भ गरेको छ । सो ठाउ“मा उत्पादन हुने दुध परम्परागत रुपमा प्रयोग गर्दै आईरहेकोमा सहकारी संस्था लि.ले भने व्यवसायीक रुपमा दुध संकलन तथा विक्री वितरण गर्ने भएको छ ।

सहकारीबाट दुध संकलन तथा विक्री वितरण हुने भएपछि रत्नेचौर वार्ड नं. १,२,३ र ४ का करिब १ सय घर परिवारले दैनिक रुपमा करिब २ सय ५० लिटर दुध बिक्री गर्ने संस्थाले जनाएको छ ।

सहकारी संस्था मार्फ दुध विक्री केन्द्रको उद्घाटन गर्दै जिल्ला विकास समिति म्याग्दीका पर्ुव उपसभापति भुपेन्द्र थापाले सहकारीता मार्फ अगाडि बढ्न सकेमा गरिब जनताको आय स्तरमा सुधार आउने बताउनुभयो ।

सो कार्यक्रममा बागलुङ दुग्ध उत्पादक सहकारी संघका कोषाध्यक्ष धरणीधर सापकोटा, पर्ुण्ा बानिया, टेकबहादुर थापा, गोविन्दबहादुर बोगटी, जिल्ला पशु सेवा कार्यालय बागलुङका पशु सेवा प्राविधिक तथा संस्थाका सल्लाहकार निलकण्ठ सापकोटा, चिरञ्जीवी बोगटी, बसन्त बोगटी लगायतले बोल्नु भएको थियो ।

सहकारी संस्था लि.का अध्यक्ष रेशमबहादुर बोगटीको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रमका स्वागत कृष्ण बोगटी र सञ्चालन सचिव निरबहादुर थापाले गर्नुभएको जिल्ला पशु सेवा कार्यालय बागलुङका प्राविधिक निलकण्ठ सापकोटोले जानकारी दिनुभयो ।

रोजगारीको प्रलोभनमा परेर काठमाडौ गएकी भगवती १२ दिनदेखि बेखबर

रोजगारको प्रलोभनमा परेर काठमाडौ गएकी म्याग्दीकी एक जना महिला १२ दिनदेखि बेखबर भएकी छन् ।

पिप्ले गाविस ७ गोरमाला गाउँकी २७ वषिर्या भगवती सार्की गत बैशाख १२ गते रोजगारीको प्रलोभनमा परेर काठमाडौ गएकी थिईन् । जिल्ला स्थित दलीत सम्बद्ध संघ संस्थाहरूले सार्कीको खोजी गरिदिन अनुरोध छन् ।

दलित सम्बद्ध संस्था संस्था र अधिकारकर्मीहरूले मंगलबार संयुक्त प्रेस विज्ञप्ति प्रकाशन गरि सार्कीलाई प्रलोभनमा पारेर काठमाडौ पठाउने बेनीका के एस पौललाई कारबाहीको माग पनि गरेका छन् ।

संयुक्त दलित अधिकार संरक्षण मञ्च, धवलागिरि उत्पीडित उत्थान केन्द्र, नेपाल राष्ट्रिय दलित समाज, मिजार सेवा समाज, दलित विद्यार्थी एकता मञ्च, नेपाल राष्ट्रिय उत्पीडित विद्यार्थी संगठन, सुनचाँदी कालीगढ संघ, परियार सेवा समाज लगायत संघ संस्थाले सो माग गरेका हुन् ।

त्यसैगरी दलित उत्प्रेरण समाज, जिल्ला जनवकालत सञ्जाल, नेपाल राष्ट्रिय दलित मुक्ति मोर्चा, नेपाल उत्पीडित जातीय मुक्ति समाज, जातीय एकता समाज, उपेक्षीत उत्पीडित दलितवर्ग उत्थान जिल्ला समन्वय समिति र दलित अधिकारकर्मी सृजना बर्राईलीले पनि वेपत्ता सार्कीको तत्काल खोजी गर्न माग गर्नुभएको छ ।

विज्ञप्तिका अनुसार पौलले काठमाडौमा तारा र अनील बिकको सर्म्पर्कमा पठाएका सार्की कलंकीबाट वेपत्ता बनेकी हुन् । मोटरर्साईकलमा सार्कीलाई लिन कलङ्की आउने भनिएका अनील समयमै सम्बन्धित ठाउँमा नपुगेपछि उनी वेपत्ता हुनुको घटना रहस्यमय भएको आफन्त र दलित अधिकारकर्मीहरूको आरोप छ ।

७ र ५ वर्षा दर्ुइ जना छोराकी आमा सार्की काठमाडौ पठाउने पौललाई प्रहरीले अनुसन्धानका लागि पक्राउ गरि आईतबार रिहा गरेको थियो । एक महीनाभित्र सार्कीको खोजी गर्ने सहमतीमा पौल रिहा भएका थिए ।

दलित सम्बद्ध संघ संस्था र दलित अधिकारकर्मीहरूले मान्छे वेपत्ता पार्ने व्यक्तीलाई सामान्य सहमतीमा छाडेको भन्दै आपत्ती पनि जनाएका छन् । सार्कीका परिवारले आर्थिक अभावमा वेपत्ताको खोजी गर्न नसकेको गुनासो गरेका छन् ।

मंगलबार जिल्ला प्रशासन कार्यालय अगाडी आयोजना गरिएको पत्रकार भेटघाट कार्यक्रममा संयुक्त अलित अधिकार संरक्षण मञ्च म्याग्दीका अध्यक्ष टेकबहादुर विश्वकर्माले एक हप्ताभित्र सार्कीको अवस्था र्सार्वजनीक नभए कडा आन्दोलन गर्ने चेतावनी दिनुभयो । सो कार्यक्रमको सञ्चालन नेपाल दलित उत्पिडीत जातीय मुक्ति समाज, म्याग्दीकार् इञ्चार्ज रुद्र किसानले गर्नुभएको थियो ।

म्याद थप्नुको विकल्प छैन

जिल्ला स्थित राजनितिक दलका, नागरीक समाज, बुद्धीजिवी, प्राध्यापक र विभिन्न पेशाकर्मीहरूले निर्धारित समय मा संविधान जारी हुने अवस्था नभएकोमा चिन्ता व्यक्त गर्दै सहमती मार्फ म्याग्द थप गरि संविधान निर्माण गर्न सुझाव दिनुभएको छ ।

अनौपचारीक क्षेत्र सेवा केन्द्र -इन्सेक) पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय कार्यालय पोखराले मंगलबार बेनीमा आयोजना गरेको छलफल कार्यक्रममा सहभागीहरू यस्तो सुझाव दिनुभएको हो ।

प्राध्यापक तारानाथ शर्माले प्रस्तुत गर्नुभएको  "लोकतन्त्र, शान्तिप्रक्रिया र संविधानसभा अवस्था र चुनौती विषयक" कार्यपत्र माथि छलफल गर्दै सहभागीहरूले दलहरूबीचमा रहेको आपसी अविश्वास समयमै संविधान निर्माण हुन नसक्नुको मुख्य कारण भएको निष्कर्षनिकालेका छन् ।

कार्यक्रमका सहभागीहरूले विगतका कमजोरी सच्याउँदै निश्चित समयका लागि आधार तयार गरि संविधान सभाको म्याद थप्न सुझाव दिएका हुन् । राजनितिक दलहरूबीच अहिलेको जस्तै मतभेद कायमै रहेमा २ वर्षम्म पनि बन्न नसकेको संविधान ६ महिना थप गर्दैमा नबन्ने बताएका थिए ।

देशभित्रका राजनितिक दलहरूबीच आपसी बिवाद भईरहँदा विदेशी हस्तक्षेप बढ्ने र राष्ट्रियता खतरामा पर्ने उनीहरूको तर्क थियो । कार्यक्रममा एकिकृत नेकपा माओवादीका जिल्ला सचिव लालु किसान, नेपाली कांग्रेसका जिल्ला सभापति डाक्टर भुपेन्द्र खड्का, नेकपा एमालेका जिल्ला अध्यक्ष हरिकृष्ण श्रेष्ठ, नेकपा एकिकृतका शिवकुमार श्रेष्ठ, राप्रपा नेपालका एकेन्द्र रावल लगायतले मन्तव्य व्यक्त गर्नुभएको थियो ।

जिल्ला न्यायाधिस कासीनाथ पोखरेलको प्रमुख आतिथ्यतामा सम्पन्न कार्यक्रममा स्थानीय विकास अधिकारी बिष्णुप्रसाद पोखरेल, नागरीक समाजका संयोजक र्सर्ुदशनकुमार श्रेष्ठ, स्थानीय शान्ति समितिका ध्रबुलाल शर्मा, गैरसरकारी संस्था महासंघका हरि पौडेल, अपाङ्ग संघकी जिल्ला अध्यक्ष तिर्थकुमार श्रेष्ठ, महिला मानवअधिकार रक्षक सञ्जालका अध्यक्ष रेखा रेग्मी र द्धण्दपिडित केपी अधिकारीले आफ्नो धारणा व्यक्त गर्नुभएको थियो ।

इन्सेक क्षेत्रीय संयोजक शिव खकुरेलका सभापतित्व र जिल्ला प्रतिनिधी घनश्याम खड्काको सञ्चालनमा सम्पन्न कार्यक्रममा कार्यक्रम अधिकृत गणेश श्रेष्ठले स्वागत गर्नुभएको थियो ।

म्याग्दीका कृषक ब्यवसायीक टिमुरखेतीमा आकषर्ीत

खेतीबाली संरक्षण गर्न लगाईने काँडाधारी टिमुरको फल अर्न्तराष्ट्रिय बजारबाट पनि माग हुन थालेपछि पहाडी जिल्ला  म्याग्दीका कृषक र सामुदायीक वन उपभोक्ता समुह यसको ब्यवसायीक खेतीतर्फ आकषर्ीत   भएका छन् ।

जिल्लाका घतान, पात्लेखेत, झि, पाखापानी, पुलाचौर, कुँहु, चिमखोला, दग्नाम, पिप्ले, भगवती, वेग, दाना, नारच्याङ र ताकम गाउँ विकास समितिका कृषक तथा सामुदायीक वन समुहले ब्यवसायीक टिमुरखेती गरेका हुन् ।

मध्य म्याग्दी टिमुर उत्पादक सञ्जालका अध्यक्ष नारायण बानियाका अनुसार विभिन्न स्थानका ४२ वन समुहमा आवद्ध उपभोक्ताहरूले वन, खेतबारीका कान्ला, खोल्छा र पाखोवारीमा ब्यवसायीक टिमुर खेती गरेका छन् ।

"केही वर्षघिसम्म खेतीबाली संरक्षण गर्न बारका रुपमा लगाईने टिमुरको फल अहिले अर्न्तराष्ट्रिय बजारबाट समते माग हुन थालेको छ" अध्यक्ष बानिया भन्नुहुन्छ "बढ्दो माग संगै टिमुरखेती गर्ने कृषक पनि बढेका छन् ।" सञ्जालका अनुसार जिल्लामा वाषिर्क ४ क्विन्टलको अनुपातमा टिमुर उत्पादन हुन्छ ।

खेतबारीको कान्ला, बार तथा अनकन्टार पाखोमा टिमुर फलाएर सामुदायीक वनका उपभोक्ताहरूले वाषिर्क लाखौं नगद गाउँमा भित्र्याउन सफल भएका घोर्लास सामुदायीक वनक समुह घतानका अध्यक्ष ज्ञानबहादुर विकले बताउनुभयो ।

बेनी, जोमसोम, पोखरा र काठमाडौका होटलमा खपत हुने टिमुर पछिल्लो समय जापान, जर्मनी र france का व्यापारीक केन्द्रहरूबाट माग हुन थालेको सञ्जालका अध्यक्ष बानियाले बताउनुभएको छ ।

रमरम स्वाद हुने र मगमग बास्ना आउने टिमुरलाई बाथरोगको औषधीको रुपमा पनि प्रयोग गरिन्छ । टिमुरलाई जिल्लाको प्रमुख निर्यातयोग्य बस्तुको रुपमा विकास गर्न पहल भइरहेको म्याग्दी उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष र्सर्ुयप्रसाद मर्सर्ााले बताउनुभयो ।

विश्वप्रसिद्ध व्यक्तिहरूको नाममा होटलका कोठा

धेरै ग्राहकहरूले होटलमा बास बस्नुपरे कोठा नम्बरनै रोज्ने गर्दछन तर म्याग्दीको एक होटलमा बास बस्ने स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकहरूले भने आफुल्ााई मन पर्ने विश्वप्रसिद्ध व्यक्तिहरूको नामको कोठा बस्न पाउँछन् ।

विश्वप्रसिद्ध पदमार्ग अन्नपर्ूण्ा संरक्षण क्षेत्र अर्न्तगतको रमणीय गाउँ घोरेपानीको सन्नी होटलका २१ वटा कोठाहरूलाई विश्वप्रसिद्ध व्यक्तिहरूको नामबाट नामाकरण गरिएकोले पाहुनाहरूले यो अवसर पाएका हुन् । म्याग्दी जिल्लाको पर्यटकीयस्थल पुनहिलको काखमा अवस्थित घोरपानीको सन्नी होटलका कोठाहरूमा कोठा नम्बरको साटो स्वदेश र विदेशका प्रसिद्ध व्यक्तिहरूको नाम राखीएको हो ।

"यस होटलका कोठा नम्बर भनेकै कुनै प्रसिद्ध व्यक्तिहरूको नाम हो । पाहुनाले कोठा रोज्दा उसले प्रसिद्ध पर्वतारोही एडमण्ड हिलारी, पासाङ ल्यामु शर्ेपा, तेन्जिङ नोर्गे, बाबुछिरीङ, फूटबल खेलाडी पेले र म्यारोडोना, क्रिकेटर सुनिल गावस्कर र विभ रिचर्डस, पौडीवाज मार्क स्पिज, जिम्न्यास्टक नाडिमा कोभेन्थी जस्ता कुनै नामका कोठा पाउँछन्" होटलका सञ्चालक डमबहादुर गर्बुजाले बताउनुभयो ।

भारतीय सेनाका सेवानिवृत्त क्याप्टेन गर्बुजाले ८० लाख रुपैयाँ खर्च गरेर खोलेको यो होटलमा ग्राहक आकषर्ीत गर्न नयाँ जुक्तिको रुपमा कोठामा नम्बरको सट्टा प्रसिद्ध व्यक्तिहरूका नाम प्रयोग गरेका हुन् । घारेपानीका अन्य होटलमा कुनै कोठामा लब्ध प्रतिष्ठित व्यक्ति बासेमा सो कोठालाई सोही व्यक्तिका नामबाट नामाकरण गर्ने गरिएको होटल ब्यवसायी टेक वुद्धुजाले बताउनुभयो । खेलाडी, नायक नायीका, कुतनितिज्ञ, नेता आदीका नामका कोठा पनि घाडेपानीमा पाईन्छ ।

सन्नी होटल घोरेपानीकै सबैभन्दा ठुलो र सुविधा सम्पन्न होटल हो । होटलको हरेक कोठाको ढोकामा विश्वप्रसिद्ध व्यक्तिको नाम, सम्बन्धित क्षेत्र र उसको तस्वीर समेत राखिएको छ । काठैकाठबाट बनेको सो होटलका प्रत्येक कोठाबाट हिमाल हर्ेन सकिन्छ । शहर बजारका राम्रा होटलमा पाईने सबैजसो सुविधा यहाँ उपलब्ध छन् । पाहुनाहरूलाई फर्ुसदको समय उपलब्धीमूलक बनाउन पुस्तकालयको समेत व्यवस्था छ ।

कोठामा विभिन्न देशका विश्वविख्यात व्यक्तिहरूको नाम उल्लेख गरेपछि कतिपय ग्राहकलाई खिन्न बनाएको अनुभव पनि छ होटल सञ्चालक गर्बुजा दम्पतीलाई । "प्राकृतिक सौर्न्दर्यमा रम्न घोरेपानी पुगेर सन्नी होटलमा बासवस्ने पाहुनाहरू यस्तो देखेपछि पाएसम्म आफ्नै देशका ख्यात्रि्राप्त व्यक्तिका नामको कोठा रुचाउँछन् नपाए खिन्न हुन्छन्" होटल सञ्चालक गर्बुजाले भन्ेभयो -"हरेक दिन चाँडो आउने पाहुनाले मन परेका कोठा लिएपछि बाँकी रहेका कोठामा कोही बस्न रुचाउँदैनन् ।"

केही गर्ने उत्साह र उमङ्ग लिएर मातृभुमि र्फकेका डमबहादुरले आफ्नै लगानीमा होटल खोलेका हुन् । होटल व्यवसायमा मात्र होईन सामाजिक सेवामा पनि उनी उक्तिकै सक्रिय छन् । कुनै पर्यटक बिरामी भएभने औषधोपचारका लागि तत्कालै होलिकप्टर झिकाएर उनिहरूको उद्धार गर्नपरेपनि स्थानीयवासीहरू गर्वुजालाईनै सम्झन्छन् ।

म्याग्दीको खिबाङमा जन्मिएका डमबहादुर आठ कक्षा पास गरेपछि भारतीय सेनामा भर्ती भएका थिए । झोलाभरी पदक बोकेर स्वदेश फकिएका डमबहादुरको मनमा देशका लागि केही गरेर देखाउने इच्छा छ । गर्बुजा भन्नुहुन्छ्-"पर्यटक मात्र बढे पनि यो मुलुकको विकास भईहाल्छ, अरु कसैले केही गर्नै पर्दैन ।"

सडकले पदमार्गमा पारेको प्रभावबारे अध्ययन

विश्वको दश उत्कृष्ट पदमार्ग अर्न्तगत पर्ने अन्नपर्ूण्ा पदमार्गमा सडकको विकासले पारेको प्रभावबारे अध्ययन गर्न पर्यटन सम्बद्ध संस्थाका प्रतिनिधी र पर्यटन विटमा समाचार लेख्दै आएका पत्रकारहरूले स्थलगत भ्रमण गरेका छन् ।
अन्नपर्ूण्ा क्षेत्र संरक्षण आयोजना -एक्याप)को आयोजनामा विभिन्न सञ्चार माध्यम सम्वद्ध सञ्चारकर्मीको टोलीले लमजुङको बेसीसहर देखि जोमसोमसम्म ८ दिने पदयात्रा सम्पन्न गरेको हो ।
भ्रमण टोलीले बेसीसहर चामे पदमार्ग  र बेनी जोमसोम पदमार्ग सडकमा परिवर्तन भएपछि पुराना पर्यटकीय स्थलहरू ओझेलमा परेका, प्राकृतीक स्वरुपमा हृास आएको र पर्यटकले बैकल्पीक पदमार्ग को खोजी गर्न अनुरोध गरेका जनाएको छ ।
पदयात्राका क्रममा वैकल्पीक पदमार्गको सम्भाव्ानाबारे स्थानीय पर्यटन व्यवसायी र सरोकारवालासंग छलफल गरीएको एक्याप जोमसोमका प्रमुख पासर बिक्रम साहले जानकारी दिनुभयो ।
साहका अनुसार बेनी जोमसोम सडक सञ्चालनमा आएपछि आर्थिक वर्ष२०६४/०६५ को तुलनामा आ.व. २०६५/०६६ मा भारतीय पर्यटक १ सय ८९ प्रतिशतले वृद्धि भए पनि तेस्रो मुलुकका पर्यटकको आगमन भने वाषिर्क पाँच प्रतिशतले ह्रास आएको छ ।
उपल्लो मुस्ताङका बासिन्दाले मोटरबाटो बनाउँदा पर्यटन पदमार्गलाई असर नपुग्ने गरी काम गर्न अनुरोध गरेका टोलीमा सहभागी नेपाल टेलिभिजनका त्रिभुवन पौडेलले जानकारी दिनुभयो ।

Bio-Data

Name     :- Surat K.C.         

Father's Name :- Krishna Prasad Sharma

Mother's Name :- Buddhi Kumari K.C.   

Date of Birth  :- 2034/07/26 B.S. 

Address:

     Permanent :- Pulachour-7, Myagdi   

     Mailing   :- Beni Bazar, Myagdi

   Email    :- kcsuraj1977@gmail.com
Contact No.:- 9857640007, 9746701557

Nationality  :- Nepali

Sex     :- Male

Marital Status :- Married
Profession   :- Journalism

Qualification :- MA in Sociology.

Blood Group     :- A^+ve

CV in Detail:

A. Academic Qualification :-

S.N.	Degree	Passed year	Division	Institute
1	S.L.C.	2049	2nd	Prakash Ma.Vi. Beni, Myagdi
2	I.Sc.	2055	Pass	Mahendra Ratna Campus, Tahachal, Ktm.
3	B.A.	2061	2nd	Myagdi Multiple Campus, Beni Myagdi
4	B.Ed.	2064	1st	Purbanchal University, Biratnagar
4	M.A.	2067	2nd	Mahendra Multiple Campus, Baglung

B. Professional Experience :-

Ø     2060-10-24 to 2061-1-5 :- District Reporter In Dhorpatan Daily, Baglung.

Ø     2061-01-8 to 2061-6-10 :- Asst. Editor in Myagdi Sandesh Weekly, Myagdi.

Ø     2061-7-15 to 2066-03-30 :- Publisher Editor in Rupse Weekly, Myagdi.  

Ø     2066-4-15-Till Now:- Stringer Gorakhapatra Publication (Publisher of Gorkhapatra Daily, The Rising Nepal English Daily, Madhuparka Literary Monthly, Youba Munch Monthly, Muna Bal Patrika Monthly.)

Ø     2061-9 to 2066-7 :- District Reporter in Dhaulagiri F.M.98.6 MHz, Baglung.

Ø     2066-7-15-Till Now :- Editor in Myagdikali F.M.88.2 MHz, Myagdi.

C. Additional Information :-

Ø  Founder Member of Mount Everest Higher Secondary Boarding School, Beni Myagdi

Ø  Founder Member of New Dhaulagiri Saving and Credit Co-operative Ltd., Beni Myagdi.

Ø  Founder Member of Myagdi Kali Communication Co-operative Ltd. Beni, Myagdi.

Ø  Founder Secretary of Rupse Communication Co-operative Ltd. Beni, Myagdi.

Ø  Life Member of Nepal Red Cross Society, Myagdi.

Ø  Member of Blood Donation Committee, Myagdi. (24 times blood donor)

D. Reference :-

Ø     Ghanshyam Khadka President of Federation of Nepalese Journalist, Myagdi.                   Ph. 9857640015.

Ø     Chandra Kumar K.C. Founder of Mount Everest Higher Secondary Boarding School Beni and Dhaulagiri F.M. 98.6 MHz. Baglung, Ph. 9857640127

ढुङ्गाचोरी नियन्त्रणमा स्थानिबासिन्दा

म्याग्दी जिल्लाको विकट गुर्जा  गाउँ विकास समितिमा पाइने बहुमुल्य पाँच कोणे आकारको चिल्लो ढुङ्गाको चोरीनिकासी बढन् थालेपछि स्थानियबासिन्दाले नियन्त्रण गर्न थालेका छन् ।

निकै महत्वपूर्ण  मानिने पाँच कोण आकारको ढुङ्गा रातारात जिल्ला बाहिर लगिन थालेपछि स्थानियबासिन्दा,समाजिक कार्यमा क्रियासिल चुरेन हिमाल इको क्लवका सदस्य लगाएतले चोरीनिकासी नियन्त्रणका लागि पहल सुरु गरेका हुन् । रातको समयमा छिमेकी लुलाङ,मुदीका साथै छिमेकी जिल्ला तर्फचोरीनिकासी गर्न थालेपछि स्थानियबासिन्दा सक्रिय भएका हुन् ।

चिल्लो र सबै पाँच वटा कोण हुने स साना आकारमा पाईने सो ढुङ्गालाई स्थानियबासीहरूले 'छेपारोले चाटेको' ढुङ्गा भनेर चिन्ने गर्दछन् । खानीबाट गुर्जा  भ्रमण गर्न पुग्ने जसले पनि चोरी गरेर लैजान थालेको स्थानिय जनकल्याण मावीका शिक्षक रुपेश सुबेदीले जानकारी दिनुभयो । सुबेदीका अनुसार गुर्जमा  रहेको यस्तो प्रकारको अनौठो ढुङ्गा खानीको संरक्षण गर्न गाउँका सवै निकै सक्रिय हुन थालेका छन् ।
  
सरकारी पक्षले संयौ बर्षहिले फेला परेको सो खानी संरक्षण र उपभोग गर्न चासो  नदेखाएकाले स्थानियबासीहरू संरक्षणका साथै चोरी निकासीको नियन्त्रणको पहल गरेको चुरेन हिमाली युवा कल्वका अध्यक्ष झबहादुर छन्त्यालले जनाकारी दिनुभयो ।

तीन सन्तानका बाबुले पनि श्रीमतीलाई स्वीकारेनन्

परिवारको अपहेलना र तिस्कारका कारण म्याग्दीको बाबियाचौरकी एक जना महिला छोराछोरी सहित साहराको खोजीमा सदरमुकाम आएकी छन् ।

श्रीमान र घरपरिवारले कुटपीट र मानसीक यातना दिन थालेपछि बाबियाचौर ५ कोक्रबाङकी देवी खड्का ३ जना सन्तानसंगै साहराको खोजीमा अधिकारकर्मीको शरणमा आएकी हुन् ।

२०५६ सालमा स्थानीय धनबहादुर खड्कासंग विवाहको प्रलोभनमा परेर शारिरीक सर्म्पर्क राख्दा छोरीको जन्मभएदेखि उनकै घरमा बस्दै आएकी देवी परिवारले मानसीक यातना दिँदै घर निकाल्ने दवाव दिन थालेपछि न्यायको खोजी गर्दैमा आईतबार बेनी आएकी हुन् ।

२०५६ सालमै देवीलाई गर्भवती बनाएपछि अर्कै महिलासग विवाह गरेका खड्काले देवीबाट तेस्रो बच्चा जन्मिएपछि उनलाई श्रीमती अस्विकार गर्न थालेका हुन् । जनआदर्श आमा समुह र बाबियाचौर सामुदायीक प्रहरी सेवा केन्द्रले आईतबार बेनिमा आयोजना गरेको पत्रकार सम्मेलनमा पिडित देवीले परीवारले घर छाड्न र अर्कै व्यक्तीसंग विवाह गर्न दवाव दिदै मानसीक र शारीरीक यानता दिन थालेपछि अन्यायमा परेकाले न्याय माग्दै सदरमुकाम आएको बताउनुभयको छ ।

गत भदौमा सामुदायीक प्रहरी सेवा केन्द्र बाबियाचौरमा भएको गाउँ भेलामा बिवाह दर्ता गर्ने, १० वषिर्या छोरी दिपा, ७ वषीय दिप्सनको जन्मदर्ता गर्ने, अंश उपलब्ध गराउने सहमति जनाएका खड्काले सहमति पछि जन्मीएका ७ महिने विप्लप आफ्नो सन्तान नभएको दावी गर्दै देवीलाई घरनिकाला गर्ने धम्की दिन थालेका केन्द्रकी अध्यक्ष यसोदा रोकाले जानकारी दिनुभयो ।

खड्काले देवी विरुद्ध उनी आफ्नो श्रीमती नभएको दावी गर्दै जिल्ला अदालत म्याग्दीमा मुद्दा पनि दर्ता गराएका छन् । देवीले भने कान्छा सन्ताल विप्लप पनि खड्काकै सन्तान भएको बताएकी छिन् । खड्काले गाउँभेलामा गरेको सहमती उल्लङ्घन गरेपछि देवी अलपत्र परेकी हुन् ।

परिवारको अपहेलना र तिरस्कारका कारण छोराछोरीलाई पढाउन समस्या परेको देवीले बताउनुभयो । खड्काकी आमाले उपलब्ध गराएको एउटा कोठामा बस्दै आएकी देवी ज्यला मजदुरी गरेर जिविकोपार्जन गर्दै आएकी छन् । "पहिले विवाह गर्छर्ुुनेर यौन सर्म्पर्क गरे, बालबच्चा पनि उनकै हुन र स्विकार पनि गरे" देवीले भनिन् " तर अहिले घरनिकाला गर्ने धम्की दिँदै यातना दिने गरेपछि न्याएको खोजीमा यहाँ आएकी हुँ ।"

परिवारका सदस्य र खड्का स्वयमले स्वीकार गरेपछि सुस्म मनस्थिती भएकी देवी हालसम्म खड्काकै घरमा बस्दै आएकी थिईन् । खड्काले अर्की श्रीमतीबाट जन्मीएका बालबच्चालाई निजि विद्यालयमा पढाएपनि देवीबाट जन्मीएका सन्तानको हेरचाह पनि नगरेका पिडितले बताएकी छन् ।

महिला अधिकारकर्मीहरूले अवोध महिलामाथि यौनशोषन गरि महिला हिंसा गर्ने खड्कालाई कडा कारबाही गर्न माग गरेका छन् ।

दर्ुइ बालिका बेपत्ता

सदरमुका बेनीदेखी २५ कोष पश्चिम ताकम गाविस-५ का दीपबहादुर विककी ११ बषिर्या छोरी सनु विक र सोही ठाउ“का तीलबहादुर थापाकी १३ बषिर्या छोरी सुस्मीता थापा एक सातादेखी वेपत्ता भएका छन् ।

बेपत्ता बालिका परिवारका अनुसार ०६७ जेठ २ गते विहान घरबाट निक्लेका उनहरु त्यसपछि सर्म्पर्क विहिन छन् । 'सोही दिन दिउँसो गाउँदेखी चार घन्टा तल दरबाङ्ग बजारबाट सदरमुकाम तर्फहिंडेको आफन्तले देखेको भन्ने सम्म जानकारी पाएका छौं । तर सम्झेसममका सवै गाउँका आफन्तहरुको घरमा खोजी गर्‍यौं । फेला पार्न सकेनौं' वेपत्ता छोरी खोज्न सदरमुकाम बेनीमा आएका विकले बताए ।

इलाका प्रहरी कार्यालय दरवाङ्गका अनुसार वेपत्ता बालिका खोज्न माताहतका ताकम, बाबियाचौर, तातोपानी लगाएतका प्रहरी चौकीहरुलाई निर्देशन दिईएको छ ।

वेपत्ता बालिकाहरुको छिमेकीले भने बालिकाहरु रोजगारी खोज्दै सहर पसेको अनुमान गरेका छन् । 'आमा र बाबु दुवैले दोस्रो विवाह गरेपछि अपहेलित भएकी सुस्मिता बेसाहरा झै गाउँमै भौतारिने गरेकीले उनकै साथलागेर विकपनि काम खोज्न सहर पसेका हुनसक्छन' जगतबहादुर थापाले बताए ।

युनीटीका सदस्यहरू निराश

आर्थिक प्रलोभनमा फसेर एन्सोरेन्स युनीटी लाईफ इन्टरनेशनल को सदस्य बनेका म्याग्दीका र्सवसाधारणहरू कम्पनी गैरकानुनी रुपमा सञ्चालन भएको र्सार्वजनीक भएपछि निराश बनेका छन् ।

थोरै लगानीमा प्रशस्त आयआर्जन गर्न सकिने, स्वरोजगार भईने, निशूल्क स्वास्थ्य सेवा पाउन सकिने तथा बिमा सुविधा पनि पाईने जस्ता अनेकौ प्रलोभनमा परी सदस्य बनेका र्सवसाधारणहरू कम्पनी गैरकानुनी भएको चर्चामा आएपछि चिन्तित बनेका हुन् ।

आफन्त र साथिभाईको अनुरोधमा सिफारीस पद्दतीबाट सदस्य बनेका र्सवसाधारणहरू लगानी डुब्ने डरले चिन्तित भएका हुन् । अहिले आफूलाई सदस्य बनाउने व्यक्तिसंग लगानी गरेको नगद फिर्ता माग्न बेनी स्थित कम्पनीको जिल्ला कार्यालयमा र्सवसाधारणको भिड लाग्ने गरेको छ । केही दिनअघिसम्म सदस्यता विस्तारमा सक्रिय बनेका युनीटिका अगुवाहरू हिजोआज निश्क्रीय बनेका छन् ।

आफू ठगीएको महशुस गरेपनि कतिपय र्सवसाधारण सदस्य बनेको भन्न पनि लाज मान्ने गरेका छन् । सरकारले सदस्यको निवेदनको आधारमा रकम फिर्ता गराउन पहल गर्ने बताएको भएपनि स्थानिय प्रशासनमा अझैसम्म कसैले पनि निवेदन दिन नआएको जिल्ला प्रशासन कार्यालय म्याग्दीले जनाएको छ ।

युनिटकीको एक तथ्याङ्क अनुसार म्याग्दीमा करिव १हजार ६सय जना युनिटी सदस्यहरु रहेका छन् । सदस्यता प्राप्त गर्न प्रतिव्यक्ति औसतमा १३ हजार रुपैंया तिरेपनि म्याग्दीवाट युनिटीमार्फ २ करोड, ८ लाख रुपैंया वाहिरीएको देखिन्छ ।

कम्पनीले पहिले रु. १० हजार प्रतिव्यक्ती सदस्यता शुल्क लिने गरेको थियो । केही समय रु. १२ हजार सदस्यता शूल्क लिने गरेको सो कम्पनिले हाल प्रतिव्यक्ति रु. १५ हजार सदस्यता शुल्क लिने गरेको छ ।

युनिटी सदस्यता शुल्कका नाममा जिल्लाबाट यति ठूलो रकम वाहिरिएको भएपनि जिल्लामा अझसम्म कसैलाई पनि कारवाही हुन भने सकेेको छैन ।

दरबाङ्ग गाविसको भवन पुननिर्माण

द्धन्द्धका समयमा ब्रि्रोही पक्षबाट क्षत्ती पुर्‍याइएको म्याग्दीको दरबाङ गाविसको भवन पुननिर्माण भएको छ ।

दरबाङ स्थित गाविस भवन २०५९ सालमा त्ात्कालीन ब्रि्रोही पक्ष माओवादीबाट आगो लगाई ध्वस्त पारीएको थियो । शान्ति तथा पूननिर्माण मन्त्रालयको पुननिर्माण तथा पुनस्थापना कार्यक्रमको सहयोगमा भवन पुननिर्माण भएको हो ।

शान्ती तथा पुननिर्माण मन्त्रालयको २२ लाख रुपैया आर्थिक र जिल्ला प्राविधिक कार्यालयको प्राविधिक सहयोगमा भवन पूननिर्माण भएको गाविसको कार्यालयले जनाएको छ । २ तले ६ कोठे भवन भवनबाट गाविसको कामकाज सुचारु गर्ने तयारी भइरहेको जनाईएको छ । हाल गाविसले सदरमुकाम र गाउँबाट सेवा प्रदान गर्दै आएको छ ।

गत वर्षजिल्लाका ८ वटा गाविस भवन पूननिर्माण गर्न बजेट बिनियोजन भएको थियो । हाल सम्म पुलाचौर, दाना, घतान, बाबियाचौर र दरबाङ गाविसको भवन पूननिर्माण भइसकेका छन् । अन्य गाविसका भवन निर्माणधिन छन् ।

जिल्ला विकास समितिको कार्यालय, म्याग्दीका अनुसार चालु आर्थिक वर्षा पनि अर्मन, बरङ्गा लगायत ५ वटा गाविस भवन पूननिर्माण गर्न प्रक्रिया सुरू भएको छ ।

अस्पतालका २ जना कर्मचारी कुटीए

कार्यालयको काममा भुरुङ तातोपानी जाने क्रममा बिहीबार बेलुकी जिल्ला अस्पताल म्याग्दीका २ जना कर्मचारी दोवा पुलमा कुटीएका छन् ।

२/३ जनाको समुहले गाडीमा सवार अस्पतालका कर्मचारी कुमार के.सी र मोती किसानलाई कुटपीट गरेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय, म्याग्दीले जनाएको छ । गाडी रोक्न लगाई उनीहरूमाथि कुटपीट भएको थियो ।

कुटपिटबाट र्घाईते भएका दुवैको जिल्ला अस्पताल म्याग्दीमा उपचार भइरहेको छ । प्रहरीका अनुसार कुटपिटमा संलग्न स्थानिय ढोवा गाबिसका बेग बहादुर पर्ेजा र राजेन्द्र पुनलाई पक्राउ गरि घटनाबारे अनुसन्धान भइरहेको छ ।

गाविसको भवन पुननिर्माण

द्धन्द्धका समयमा ब्रि्रोही पक्षबाट क्षत्ती पुर्‍याइएको म्याग्दीको दरबाङ गाविसको भवन पुननिर्माण भएको छ ।

दरबाङ स्थित गाविस भवन २०५९ सालमा त्ात्कालीन ब्रि्रोही पक्ष माओवादीबाट आगो लगाई ध्वस्त पारीएको थियो । शान्ति तथा पूननिर्माण मन्त्रालयको पुननिर्माण तथा पुनस्थापना कार्यक्रमको सहयोगमा भवन पुननिर्माण भएको हो ।

शान्ती तथा पुननिर्माण मन्त्रालयको २२ लाख रुपैया आर्थिक र जिल्ला प्राविधिक कार्यालयको प्राविधिक सहयोगमा भवन पूननिर्माण भएको गाविसको कार्यालयले जनाएको छ । २ तले ६ कोठे भवन भवनबाट गाविसको कामकाज सुचारु गर्ने तयारी भइरहेको जनाईएको छ । हाल गाविसले सदरमुकाम र गाउँबाट सेवा प्रदान गर्दै आएको छ ।

गत वर्षजिल्लाका ८ वटा गाविस भवन पूननिर्माण गर्न बजेट बिनियोजन भएको थियो । हाल सम्म पुलाचौर, दाना, घतान, बाबियाचौर र दरबाङ गाविसको भवन पूननिर्माण भइसकेका छन् । अन्य गाविसका भवन निर्माणधिन छन् ।

जिल्ला विकास समितिको कार्यालय, म्याग्दीका अनुसार चालु आर्थिक वर्षा पनि अर्मन, बरङ्गा लगायत ५ वटा गाविस भवन पूननिर्माण गर्न प्रक्रिया सुरू भएको छ ।

हिमाली बैद्यको पेशा संकटमा

आर्युवेदिक चिकित्सा पद्यतीमा आधारित मुस्ताङी वैद्यहरुको पेसा संकटमा पर्दै जान थालेको छ ।

स्थानिय स्तरमा पाईने जडिबुटी प्रसोधन गरेर औषधी उत्पादन गर्दै आएका हिमाली बैद्यहरू अहिले जडिवुटी अभाव र प्रविधिको विकास हुन नसक्दा  उनीहरुको  पेशा संकटमा परेको हो ।

स्थानीय भाषमा आम्ची भनिने हिमाली वैद्यहरु मुस्ताङका लोमान्थाङ, छोसेर, छोन्हुप छुसाङ लगाएतका गाविसहरुमा रहेर आर्युवेदिक चिकित्सा पद्यतीद्दारा विरामीहरुको उपचार गर्ने गर्दथे ।
हिमाली क्षेत्रमा पाईने जडिवुटीबाट निर्मीत औषधीले बजार र उचित मूल्य पाउन छाडेपछि पेशा संकटमा परेको बैद्यहरूले बताएका छन् । हिमाली बैद्यहरूको पेशा संकटमा परेपछि जडिवुटीको पहिचान र उपभोगमा समेत समस्या देखिन थालेको छ ।

मुस्ताङमा केही बर्षघिसम्म २८ जना बैद्यहरू रहेकामा अहिले १२ जनामात्र छन् । यस पेशालाई आधुनिक बनाउन सरकारले सहयोग नगरेको बैद्यहरूको गुनासो छ । पहिलेपहिले  बिरामीको भिड हुने वैद्य उपचार केन्द्रहरु  अहिले सुनसान छन्  जोमसोमकी विष्णु शेरचनले वताउनुभयो  ।

१३ औ शताब्दीदेखि बैद्यपेशा चल्दै आएको वैद्यहरुको भनाई छ । पहिले पहिले बैद्यहरूले निशुल्क उपचार गर्ने गरेका थिए ।  मुस्ताङका बैद्यहरूले छ सय थरीका औषधी जडिवुटीबाट बनाउने गरेका थिए ।

जलविद्युत परियोजना सञ्चालन

म्याग्दीको दर्ुगम देविस्थान गाविस १ जुक्जामा १५ किलोवाट क्षमताको जुक्जा खोला लद्युजलविद्युत परियोजना सञ्चालनमा आएको छ ।

एग्रीकल्चर एण्ड एसोशियसन ब्रिटीस गोर्खाज -कादुरी)को रु. १ करोड ७ लाख १३ हजार ३ सय २० को लगानीमा परियोजना निर्माण भएकोे हो । परियोजना निर्माण गर्न स्थानीयबासीले गत पुष २८ गतेदेखि बिहीबारसम्म श्रमदान गरेका थिए । स्थानीयबासीले रु. ४ लाख २३ हजार ६ सय बराबरको श्रमदान गरेका हुन् ।

स्थानीय गौडोखोला को पानी ल्याएर परियोजना सञ्चालन गरिएपछि जुक्जाका १ सय ३४ घरपरिवार लाभान्वित भएका छन् । पानीको स्रोतको कमि भएका कारण हाल १२ दशमलव ८ किलोवाट मात्र विद्युत उत्पादन भएको छ । सबै उपभोक्ताले प्रतिघर ६ वटाका दरले सिएफ एल चिम प्रयोग गरेका छन् ।

सिएफ एल चिम प्रयोग भएका कारण परियोजनाबाट उत्पादीत ३ किलोवाट विद्युत मात्र उपभोग भएको छ । सबै चिम कादुरीलेनै उपलब्ध्ा गराएको हो । जुक्जाखोलाका साथै यसअघि सञ्चालित गौडाखोला लद्युजलविद्युत परियोजनाले देविस्थान गाविसका १, २, ३, ४ र ५ नम्बर वडा झिलीमिली बनेको भिम मावि राजदाङका शिक्षक अर्जुन केसीले जानकारी दिनुभएको छ ।

टुकीको धिपधिपे उज्यालोमा गुजारा चलाउँदै आएका स्थानीयबासीन्दाहरू विजुलीको भिलीमिली उज्यालोमा रमाउन पाउँदा दंग परेका छन् । बिजुलीको उज्यालोमा पढ्न पाउँदा निकै राहत महशुस गरेको भिम मावि राजदाङकी छात्रा जमुना पौडेलले बताउनुभयो ।

२३ लिटर प्रति सेकेण्ड पानीको प्रवाह क्षमता रहेको सो परियोजनाको भर्टर्ीी हाईट १ सय ४० मिटर रहेको छ । शुक्रबार कादुरीका माईक्रो हाईड्रो प्रोजेक्ट म्यानेजर बालचन रानाले परियोजनाको उद्घाटन गर्नुभएको थियो ।

परियोजनाका अध्यक्ष रमेश फगामीको सभापतित्व र भिम माविका शिक्षक नरबहादुर बि.कको सञ्चालनमा सम्पन्न कार्यक्रममा विद्यालयका प्रअ डम्मरबहादुर र्घर्ती, सहायक प्रअ गोविन्दप्रसाद पौडेल र विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष तथा गौडाखोला लद्युजलविद्युत परियोजनाका अध्यक्ष निमबहादुर पुनले शुभकामना मन्तव्य व्यक्त गर्नुभएको थियो ।

पहिलोपटक बिजुली बलेपछि स्थानीयबासीले भोजभतेर र नाचगान गर्दै खुसीयाली मनाएका थिए ।

कुलो मर्मत नहुँदा समस्या

म्याग्दीको रत्नेचौर गाविस अर्जममा कुलो मर्मत नहुँदा कृषकहरु सिंचाई सुविधावाट वञ्चित भएका छन् ।
अर्जम सीमलचौर भन्ने ठाउँको कुलो मर्मत नहुदा मुहानवाट ल्याइएको पानी कुलो मै चुहेर खेतसम्म पुग्न नसकेपछि १ सय ५० भन्दा बढि  कृषकहरुलाई समस्या परेको अर्जमवाट निरज थापाले जानकारी दिनुभयो ।

थापाले दिएको जानकारी अनुसार स्थानीय ठुलोखोलावाट पानी ल्याई सिंचाई गरिरहेका त्यहाँका कृषकहरु कुलो चुहिन थालेपछि मर्मत गर्न नसक्दा चिन्तित वनेका हुन् ।

कुलो मर्मतका लागि स्थानीय वासिन्दाहरुले सम्वन्धित निकायसंग माग गरेका छन् ।

म्याग्दीमा हावाहुरीवाट क्षती

बीहिवार दिउसो चलेको हावाहुरीले म्याग्दीका विभिन्न स्थानमा लाखौंको क्षती पुगेको छ ।

हावाहुरीले धौलागिरी मावि सिंगामा हालै निर्माण गरिएको चार कोठे भवनको टिनको छानो उडाएको छ भने विद्यालयमा संचालित वहिरा कक्षामा पनि हुरीले रुख ढलाउँदा क्षती पुगेको विद्यालयका प्रअ केशवप्रसाद रेग्मीले जानकारी दिनुभयो ।

त्यसैगरी सिंगा गाविस भवनको छानोपनि हुरीले उढाएको छ । हावाहुरीका कारण धौलागिरी मावि स्रोत केन्द्रमा संचालित पिपिडि तालिम पनि प्रभावित भएको छ । 

उता हुरीले फलेक उडाए पछि दरवाङ र निस्कोट गाविस जोड्ने छरछरेको पुलमा आवतजावत बन्द भएको सहकर्मी कृष्णप्रसाद रेग्मीले जानकारी दिनुभयो । हुरीले दरवाङ हाइभिजन हलको टिनको छानो पनि उडाएको छ ।

वषर्ासंगैको हुरीले सदरमुकाम  बेनीको नयाँ सडकका ३ वटा र जिविस कार्यालय अगाडी रहेको एक वटा घुम्ती पसलमा पनि क्षत्ती पुर्‍याएको छ । जिविस कार्यालय अगाडी रुख ढलेर विद्युत प्रशारण लाईनको तार छोएपछि बिहीबार दिउँसो पौने तिन बजेदेखि सदरमुकाम बेनी र आसपासका क्षेत्रमा विद्युत अवरुद्ध भएको छ ।

विद्यालयमा पहिलोपटक चर्पि निर्माण

म्याग्दीको विकट कर्ुइनेमंगले गाविसको रितुङ निमावीका विद्यार्थीहरूले पढ्ने समयमा शौचालयको खोजीमा खोल्सा र पाखोबारीमा पुग्नुपर्ने समस्याबाट मुक्ति पाएका छन् ।

४० वर्षघि स्थापित विद्यालयमा हालैमात्र शौचालय निर्माण भएपछि वर्षौदेखि शौचालयको समस्या झेल्दै आएका विद्यार्थीहरूले राहत महशुस गरेका छन् ।

एग्रीकल्चर एड ब्रिटीस गोर्खाज -कादुरी)को रु. ५ लाख लगानीमा विद्यालयमा पक्की शौचालय निर्माण भएको विद्यालयका शिक्षक रेशबहादुर बि.कले जानकारी दिनुभयो ।

शिक्षक बि.कका अनुसार सो विद्यालयमा यस अघि शौचालय थिएन् । विद्यार्थी र शिक्षकहरू शौचालयको खोजीमा जानुपर्ने समस्याका कारण पठन पाठनमा समस्या आउने गरेको थियो ।

यस वर्षेखि विद्यालयमा शौचालयका साथै खानेपानीको सुविधा पनि पुगेको छ । छात्र, छात्रा र कर्मचारीका लागि छुट्टा छुट्टै तीन कोठ शौचालय निर्माण भएको छ ।

२ सय १० सोलार सेट जडान

जिल्ला ऊर्जा तथा वातावरण शाखा, म्याग्दीले जिल्लाका विभिन्न गाविसमा २ सय १० घरमा सोलार सेट जडान गरेको छ ।

राष्ट्रिय प्रसारण लाइन नपुगेका र लद्युजलविद्युत परियोजना को सभ्भावना नभएका बस्तीमा सोलार सेट जडान गरिएको हो ।

सोलार सेट जडान गरिएपछि ६ गाविसका एक हजार बासिन्दा लाभान्वित भएको सो शाखाले जनाएको छ । अर्मन, ओखरबोट, रुम, दरबाङ लगायत गाविसमा सौर्य उर्जा वितरण गरिएको हो ।

सोलार जडान भएपछि बालबालिकालाई पठनपाठन गर्न र टिभीमा देशविदेशका समाचार हर्ेन सुविधा पुगेको भन्दै गाउँलेहरु दङ्ग छन् ।

त्यसैगरी शाखाद्धारा सञ्चालित ग्रामिण उर्जा विकास कार्यक्रमले वातावरण संरक्षण तथा सरसफाईमा सहयोग गर्ने उद्देश्यले जिल्लाभर ५ सय वटा चर्पि जडित वायोग्याँस पलान्ट जडान गरेको उर्जा विकास अधिकृत यादव न्योपानेले जानकारी दिनुभयो ।

गर्ुजामा माध्यामिक तहको पठनपाठन शुरु

म्याग्दीको गर्ुजामा स्थापीत जनकल्याण माविको बुधबार एक समारोहका बिच उद्घाटन भएको छ ।
छिमेकी लुलाङ गाविसदेखि करिब १० घण्टाको पैदलयात्रापछि पुगिने गर्ुजामा माध्यमिक विद्यालय स्थापना भएपछि विद्यार्थी र अभिभावकहरूमा खुसीयाली छाएको छ ।

हालसम्म मावि तहको शिक्षा आर्जन गर्न ताकम गाविस पुग्ने गरेका गर्ुजामा पहिलो पटक चालु शैक्षिकसत्रदेखि मावि सञ्चालन भएको हो । मावि उद्घाटन कार्यक्रममा स्थानीय सरोकारवालाहरूले सरकारले दर्ुगम क्षेत्रका विद्यालयलाई बेवास्ता गरेका कारण हालसम्म आधारभुत अधिकारको रुपमा रहेको शिक्षाको सहज उपभोग गर्न नपाएको गुनासो गरेका छन् ।

विद्यालय ब्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष एवम् समाजसेवी रिद्धबहादुर छन्त्यालले माविको उद्घाटन गर्नुभएको हो । अध्यक्ष छन्त्यालले सम्बन्धित निकायले सहयोग गर्न नसक्दा विद्यालयको भौतिक पर्ुवाधार विकास गर्न  निकै समस्या भएकाले स्थानीयतह सहयोग गर्न स्थानीयबासीलाई अनुरोध गर्नुभयो ।

सो कार्यक्रममा एकिकृत नेकपा माओबादीका बलबहादुर छन्त्याल, नेपाली कांग्रेसका कमल छन्त्याल र नेकपा एमालेका हिमबहादुर छन्त्यालले शुभकामना मन्तव्य व्यक्त गर्नुभएको विद्यालयका शिक्षक रुपेश सुवेदीले जानकारी दिनुभएको छ ।

विद्यालयको शैक्षिक विकासका लागि विभिन्न व्यक्ति तथा संघ संस्थाले आर्थिक सहयोग पनि गरेका छन् । हिमाली आमा समुह गर्ुजाले रु. १० हजार, नेपाल आदिवासी जनजाति महासघंका केन्द्रिय सदस्य कमल छन्त्यालले रु. ५१ हजार १ सय सहयोग गर्नुभएको छ ।
त्यसैगरी समाजसेवी हिमप्रसाद छन्त्यालले रु. ५० हजार, मोत्रि्रसाद छन्त्यालले रु. ५ हजार ५ सय, भिमप्रसाद छन्त्यालबाट रु. ५ हजार ५ सय, शिक्षक अभिभावक संघका सदस्य फतिर विकले रु. ५ हजार ५ सय, विद्यालयका प्रअ पोष्टबहादुर विकले रु. ५ हजार ५ सय सहयोग गर्नुभएको छ ।

विद्यालय ब्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष रिद्धबहादुर छन्त्यालले ४ कोठे भवनका लागि आवस्यक पर्ने करिव रु. २ लाख ५० हजारको जग्गा दान गर्नुभएको विद्यालयका शिक्षक निर्मल बरुवालले बताउनुभयो ।

बेनी कोट शहकारीको उद्घाटन

सदरमुकाम बेनीमा बिहीबार बेनी कोट बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लिमिटेडको प्रारम्भिक साधारण सभा तथा कार्यालय उद्घाटन कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ ।

साधारणसभा तथा कार्यालय उद्घाटन गर्दै प्रमुख अतिथि डिभिजन सहकारी कार्यालय बागलुङका  अधिकृत बिष्णुप्रसाद सूवेदीले देशको आर्थिक विकास गर्न सहकारी क्षेत्रको महत्वपर्ूण्ा भुमिका रहने बताउनुभयो ।

साना पुजीँ एकिकृत गर्ने सहकारी संस्थाहरू समाजप्रति बढी उत्तरदायी हुनुपर्ने सहकारी अधिकृत सूवेदीको सुझाव थियो । उहाँले सहकारी संस्थाहरूले सहकारी अनुशासनभित्र रहेर कारोबार गर्नुपर्ने बताउनुभएको छ ।

कार्यक्रममा संस्थाका सल्लाहकार तथा भुतपर्ूव राज्यमन्त्रि भिमप्रसाद गौचन, जगत गौचन र म्याग्दी उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष र्सर्ुयप्रसाद मर्सर्ााले शुभकामना मन्तव्य व्यक्त गर्नुभएको थियो ।

संस्थाका अध्यक्ष भगवानप्रसाद श्रेष्ठको सभापतित्व र सचिव बिरबहादुर थापा क्षत्रीको सञ्चालनमा सम्पन्न कार्यक्रममा उपाध्यक्ष जगतप्रसाद जगतनारायण गौचनले स्वागत गर्नुभएको थियो ।

तातोपानी बजार संरक्षण

म्याग्दी र मसार खोलाको कटानका कारण जोखिममा परेको सिङ्गा गाविस ४ तातोपानीमा तटबन्ध निर्माण भएको छ ।

जलउत्पन्न प्रकोप नियन्त्रण कार्यालय पोखरा र नेपाल रेडक्रस सोर्साईटी कास्की शाखाको आर्थिक सहयोगमा म्याग्दी र मसार खोलाको किनारमा तारजाली भरेर तटबन्ध गरिएको हो ।

कार्यालयको रु. ३ लाख २८ हजार, कास्की रेडक्रसको रु. १ लाख ४० हजार र स्थानीयबासीको रु. १ लाख ५० हजार बराबरको श्रमदानमा तटबन्ध गरिएको तातोपानी बजार संरक्षण समन्व्य समितिका अध्यक्ष मिनबहादुर बानीयाले जानकारी दिनुभयो ।

अध्यक्ष बानीयाका अनुसार म्याग्दी र मसार खोलाको किनारमा कटान रोक्न १ सय १६ थान तारजाली भरीएको छ । तटबन्ध निर्माण भएपछि मसार, उपल्लो तातोपानी र तल्लो तातोपानी बजारका बासिन्दाले राहत महशुस गरेका त्यहाँबाट गोपाल के.सीले जानकारी दिनुभयो ।

त्यसैगरी सिङ्गा गाविसको ९० हजार र स्थानीय बासीको रु. १ लाख ३ हजार लगानीमा बजार तर्फकटान भईरहेको म्याग्दी नदीको बहाव व्यवस्थित गरिएको छ ।

खडेरीले पानी नपरेपछि भूमेको पुजाअर्चना

खडेरीले खेतवारीमा मकै लगाएतका वाली सुक्न थालेपछि म्याग्दी राखुका कृषकहरुले पानी माग्दै अखण्ड किर्तन र भूमेबराहको पुजाअर्चना शुरु गरेका छ ।

खडेरीले खेतवारीमा लगाएको अन्नवाली सुकेर नष्ट भएको र धान, कोदो लगाएतका वालीको वीउ समेत राख्न नसकेपछि राखु भगवती तथा पिप्ले गाविसवासीले पानीको भाकल गर्दै भूमेबराहको पुजाअर्चना गरेका हुन् । त्यसैगरी पश्चिम बरजा, ताकम लागएत वस्तीका कृषकहरुले भगवान महादेव र्रर् इन्द्रसंग पानी माग्दै महिना देखी अखण्ड कृतन गर्दै आएका छन् । 'हरहर महादेव पानी देउ † भन्दै पुजा अर्चना र भजन गर्दै आएका छौं' ताकमकी कृषक हरीकला सुवेदीले बताईन् ।

लामो समयदेखी पानी नपर्दा गहुंबाली नपाक्दै सुकेको छ भने उकेरा लागाउने बेलाको मकैवाली सुकेर नष्ट भएको छ । जिल्लाको मध्य तथा पश्चिम भेगमा खडेरीले बढी असर गरेको छ । खडेरीले मुल सुक्न थालेपछि कृषकले धानको वीउ समेत  राख्न पाएका छैनन् । कोदोको वीउको ब्याडमै सुकेको छ भने कतै वीउनै उम्रेको छैन् ।

'खडेरीले मकै सुकेर सर्ूर्तिखाने झै भएको छ । पानीको मुहान सकेकोले धानको वीउ ब्याडमा राख्न पाईएको छैन । त्यसैले भूमेबराहलाई बोकाको वली चर्ढाई पानीको वर मागेका हौं' रीम मल्लले सुनाए ।

उच्च लेकाली वस्तीमा मध्य जेठ महिना देखी नै धान रोप्नु पर्ने हुन्छ । समय मै धान नरोपे साउनमहिनादेखी पानी चिसो हुनेहुंदा धानको उत्पादन हुंदैन । तर जेठ पहिलो हप्तासम्म किसानले धान र कोदोको वीउ जमाउन सकेका छैनन् ।

खडेरीले अन्नबाली मात्र सुकेको छैन, खेतवारी र खरवारीमा हरियो घा“स समेत पलाएको छैन् । पाखोमा घा“स नपलाउ“दा फुकुवा गाईभैसी र बाख्रालाई चरनको समस्या भएको छ ।

त्यसैगरी म्याग्दीको दाना र नारच्याङ गाउका वासिन्दाहरुले मंगलवार भुमेपुजा सम्पन्न गरेका छन् । म्याग्दीको प्रशिद पर्यटकीय स्थल रुप्से छहरा र अन्धगल्छीको संगमस्थलमा अवस्थित भुमेथान मन्दिरमा भुमेपुजा सम्पन्न भएको हो ।

सो भुमेपुजामा १सय १० भेडाका साड र ९ सय ६० वटा कुखुराका भालेको वली दिइएको थियो ।

भुमे पुजाका लागि म्याग्दीका विभिन्न गाविस लगाएत छिमेकी जिल्ला पर्वत, मुस्ताङ र कास्कीदेखि पनि भक्तजनहरु समावेस भएका थिए ।

   सहकाल र अन्न उत्पादनका देवताको रुपमा प्रत्येक वर्षभुमेपुजा गरिदै आएको स्थानीय वासिन्दाहरुले वताएका छन् । भुमेपुजावाट ४५ हजार रुपैयाँ नगद संकलन भएको र सो रकम भुमे मन्दिरको जीर्णोद्दारका लागि खर्च गरिने वताइएको छ ।

गाउँमै पुगेर अपाङ्गता परिचयपत्र वितरण

महिला विकास कार्यालय म्याग्दीले दरबाङ गाविसमा घुम्ती शिवीर सञ्चालन गरि अपाङ्गता परिचयपत्र वितरण गरेको छ ।

फरक क्षमता भएका व्यक्तिहरूलाई सहज रुपमा अपाङ्गता परिचयपत्र उपलब्ध गराउन ग्रामिण क्षेत्रमा शिवीर सञ्चालन गरिएको हो । मंगलबार दरबाङ क्षेत्रका ३० जना अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई परिचयपत्र वितरण गरिएको निमित्त कार्यालय प्रमुख कल्पना सापकोटाले जानकारी दिनुभयो ।

शिवीरमा ख बर्गका १७, ग वर्गका ९ जना र घ वर्गका ४ जना पुरुष तथा ६ जना महिलालाई परिचयपत्र वितरण गरिएको थियो । शिवीरबाट दरबाङ, निस्कोट, ताकम, मुना, मराङ, अर्मन र देविस्थान गाविसका फरक क्षमता भएका व्यक्तिहरूले सेवा लिएका थिए ।

त्यसैगरी आईतबार भुरुङ तातोपानी गाविसमा २२ जना फरक क्षमता भएका व्यक्तिहरूलाई अपाङ्गता परिचयपत्र वितरण गरीएको थियो । गाउँमै परिचयपत्र पाएपछि फरक क्षमता भएका व्यक्तीहरू हषर्ीत भएका छन् ।

सिमा बिवादले यार्सगुम्बा संकलन हुन सकेन्

म्याग्दीको दाना र मुस्ताङको लेते गाविसको सिमा बिवादले यस वर्षदर्ुइ जिल्ल्ााको सिमानामा यार्सगुम्बा  संकलन हुन सकेको छैन् ।

लेते संरक्षण समितिले दुवै जिल्लाको सिमा क्षेत्रमा पर्ने लोसो डाँडा र कोखे लेकमा यसवर्ष यार्सगुम्बा  संकलनमा रोक लगाएको छ । सिमा बिवादका कारण कसले कहाँ संकलन गर्ने हो भन्ने निश्चित हुन नसक्दा यार्सगुम्बा संकलन हुन नसकेको हो ।

विगतका वर्षा संयौ मानिसहरू यार्सगुम्बा  टिप्न जाने लोसोडाँडा र कोखे लेकमा यस वर्षयार्सगुम्बा  टिप्न जिल्लाबाहीरका छिटपुट ब्यक्तीबाहेक स्थानीयबासी नगएका लेते घाँसाका बिक्रम गौचनले बताउनुभयो । सो बिवादीत सिमा क्षेत्र वरपरको जंगल र जडिवुटी उपभोग गर्दै आएका म्याग्दी दानाका बासिन्दाले भने समितिले बिनाकुनै जानकारी यार्सर्ााम्बा टिप्न रोक लगाएको गुनासो गरेका छन् ।

स्थानीयबासीहरूका अनुसार विगतमा सो क्षेत्रमा ८ देखि १० किलोग्राम यार्सर्ााम्बा संकलन हुने गरेको थियो । सिमा एकिन हुन नसक्दा लेते र दाना गाविसका बासिन्दाबिच जंगल, जडिवुटी र चरन क्षेत्र उपभोगमा केही वर्षता बिवाद उत्पन्न हुँदै आएको छ ।

जडिवुटी संकलनका क्रममा हुन सक्ने संम्भावीत झडपको स्थितीलाई रोक्न यार्सर्ााम्बा संकलन नगर्ने निर्ण्र्ाागरिएको संरक्षण समिति लेते, मुस्ताङले जनाएको छ । सिमा समस्या समाधान गरिदिन सम्बन्धित निकायसमक्ष अनुरोध गरेपनि बेवास्ता भएको स्थानीयबासीले गुनासो गरेका छन् ।

नयाँ पदमार्गको अध्ययन

पुराना पदमार्ग सडकमा परिणत भएर विस्थापित हुन थालेपछि म्याग्दीमा नयाँ पदमार्गको अध्ययन गर्न सुरू भएको छ ।

जिल्लाका नागी, शिख, घारा, टाड्के, खोप्रा लेक, मालिका लगायत स्थानहरूलाई नयाँ पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा विकास गर्ने उद्देश्यले अध्ययन सुरु गरीएको हो । जिल्लाको पुरानो तथा चर्चित बेनी-जोमसोम र घाडेपानी-भुरुङतातोपानी  पर्यटकीय पदमार्गका अधिकांश स्थान मोटरबाटोमा परिणत भएका छन् ।

लद्युउद्यम विकास कार्यक्रमको नेतृत्वमा रहेको पर्यटन ब्यवसायी र विशेषक्षहरूको टोलीले गत हप्तादेखि जिल्लाको उक्तरी क्षेत्रमा पर्ने राम्चे, नागी, शिख, घारा, खोप्रा लेक र पर्वतको बासर्ँखर्क लगायत ठाउँमा पदमार्गको सम्भाव्यता अध्ययन गरिरहेको छ ।

कार्यक्रमकी पर्यटन उद्यम विशेषक्ष ज्ञानेश्वर महतको नेतेत्वमा रहेको टे्रकिङ एजेन्सी अफ नेपाल -टान), पर्यटन बोर्ड, घरेलु तथा साना उद्योग विकास समिति, संगम, धौलागिरि पर्यटन परिषद् लगायत संघ संस्थाका प्रतिनिधी सहभागी टोलीले पदमार्गको अध्ययन गर्न सुरु गरेको हो ।

लद्युउद्यम विकास कार्यक्रम म्याग्दीका कार्यक्रम अधिकृत चिरञ्जिवी रेग्मीले दिनुभएको जानकारी अनुसार टोलीले पदमार्ग, पर्यटनमा आधारीत लद्युउद्यम र पर्यटकीय आकर्षाहरूका बारेमा अध्ययन गर्नेछ ।

उत्तरी क्षेत्रको अध्ययन पछि पश्चिमी क्षेत्रमा पर्ने ढोरपाटन शिकार आरक्ष संग नजिक रहेका ठाउँको पनि अध्ययन गरिने कार्यक्रम अधिकृत रेग्मीले बताउनुभयो । केही समयअघि टे्रकीङ एजेन्सीहरूले नारच्याङ देखि अन्नपर्ूण्ा आधार शिवीर र बेनी-टोड्के-रिखार हुँदै मुस्ताङको लेते पुग्न सकिने पदमार्गको पनि अध्ययन गरेका थिए ।

पुराना पदमार्गमा सवारी साधन गुड्न थालेपछि धुवाँ र धुलोका कारण पर्यटकहरुले चिन्ता ब्यक्त गर्ने गरेका छन् ।

खोला तरेर यात्रा गर्नुपर्ने बाध्यता

दरबाङ-देविस्थान कच्चि सडक निर्माण गर्ने क्रममा घाडेटोबाटो अवरुद्ध बनेपछि पश्चिम म्याग्दीका ५ गाविसका बासिन्दाहरू म्याग्दी नदीमा जंघार तरेर यात्रा गर्न बाध्य बनेका छन् ।

देविस्थान ९ थापाचौर देखि सोही गाविसको १ नम्बर बडामा पर्ने जुक्जा कोटखोला जोड्ने सडक निर्माण गर्ने क्रममा दरबाङ-ताकम घाडेटोबाटो अवरुद्ध बनेको हो । धुले पहिरोले सडक अवरुद्ध पारेपछि ताकम, मुना, मुदी, लुलाङ र गर्ुजा गाविसका बासिन्दा समस्यामा परेका हुन् ।

त्यस क्षेत्रका बासिन्दाहरू घाडेटो बाटोको विकल्पमा दरबाङको स्यालीखेत हुँदै म्याग्दी खोला तरेर रानीबास भएर यात्रा गर्न बाध्य बनेका ताकम धारापानीका तुलसी पौडेलले जनाउनु भएको छ । भिरको घोडेटोबाटो पहिरोले अवरुद्ध पारेपछि ताकम क्षेत्रमा दैनिक उपभोग्य सामान ढुवानी पनि हुन नसकेको दरबाङका ब्यावसायीहरूले बताएका छन् । 

र् र्सवसाधारण र दरबाङ भएर राउण्ड धौलागिरिको पदयात्रामा जाने संयौ पर्यटकहरू म्याग्दी खोलामा जंघार तरेर जोखिमपर्ूण्ा तवरले यात्रा गर्न बाध्य बनेका छन् । बिरामी, बृद्धबृद्धा, बालबालीकालाई वारपार गर्न थप कष्ट भएको छ । "बाटोनै नभएपछि धेरै मानिसहरू म्याग्दी नदी तर्न नसकेर दरबाङ तर्फआउन र दरबाङबाट ताकमतर्फजान पाएका छैनन" ताकमका प्रकाश सुवेदीले भन्नुभयो । 

देविस्थान गाविसको रू. १९ लाख र गाउँबाट विदेशीएका युवाहरूको रू. ६ लाख आर्थिक सहयोगमा गत बैशाख पहिलोहप्ता देखि डोजर प्रयोग गरेर कच्ची सडक निर्माण गर्न सुरु भएको थियो । 

पेल्टि्रसेट र सोलारले गाउँ झिलीमिली

 बढ्दो लोडसेडिङका कारण सहरी क्षेत्रको जनजिवन कष्टकर बनिरहेका बेला म्याग्दीको दरबाङ दिच्याम गाउँका बासिन्दाले भने पेल्टि्रकसेट र सौर्यउर्जाबाट विद्युत सेवा उपभोग गरिरहेका छन् ।

सहरी क्षेत्रमा लोडसेडीङको प्रभाव बढीरहेका समयमा जिल्ला सदरमुकाम बेनीबजारदेखि ३० किलोमिटर पश्चिममा पर्ने दरबाङको वडा न. ८ र ९ मा पर्ने दिच्याम गाउँमा लोडसेडीङको कुनै प्रभाव छैन् ।

दिच्यामका ८० घरपरिवारले पेल्टि्रक सेट र सोलार बाट विद्युत उपभोग गरेका हुन् । स्थानीय मुलबाट छुट्टा, छुट्टै २ स्थानमा पेल्टि्रकसेट बाट उत्पादीत ३ किलोवाट विद्युतबाट ४४ घरपरिवारले विद्युतसेवा उपभोग गरिरहेको पर्ुव वडा अध्यक्ष तीलक क्षेत्रीले बताउनुभयो ।

पेल्टि्रक सेट बाट विद्युत उपभोग गर्न नपाएका स्थानीयबासीले घरघरमा सौर्य उर्जा जडान गरेका स्थानीयबासी डिलराम कंडेलले जानकारी दिनुभयो । स्थानीयबासीले सामुहीक लगानी गरेर पेल्टि्रक सेट जडान गरि विद्युत सेवा उपभोग गरेका हुन् ।

विद्यालयलाई जग्गा सहयोग

म्याग्दीको चिमखोला ९ मा रहेको सिद्ध प्राथमिक विद्यालयलाई स्थानीय एक व्यक्तीले जग्गा उपलब्ध गराउनुभएको छ ।

चिमखोला ९ का भबहादुर पुनले आफ्ना स्वर्गीय बुवा डिलबहादुर पुनको स्मृतीमा विद्यालयलाई निशुल्क जग्गा उपलब्ध गराउनुभएको हो ।

पुनले ५० हजार मूल्य बराबरको करिब २ रोपनी जग्गा विद्यालयलाई हस्तान्तरण गर्नुभएको चिमखोला गाविसका सचिव नगेन्द्रप्रसाद गौतमले जानकारी दिनुभयो ।

सामाजिक सुरक्षा र भेदभावका कारण एड्स रोगी खुल्न सकेनन्

भेदभाव र सामाजिक सुरक्षाका कारण एचआईभि एड्स संक्रमितहरू खुल्न नसकेको भन्दै सरोकारवालाले चिन्ता ब्यक्त गरेका छन् ।

२७ औ अर्न्तराष्ट्रिय एड्स दीप प्रज्वलन स्मृती दिवसको अवसरमा आईतबार बेनीमा आयोजित अर्न्तक्रीया कार्यक्रमका सहभागिहरूले जनचेतनाको कमि, गलत धारणा र सामाजिक सुरक्षाका कारण एचआईभि एड्स संक्रमितहरू रोग लुकाएर बस्न बाध्य भएको बताएका थिए ।

सो कार्यक्रममा बोल्दै प्रमुख जिल्ला अधिकारी वेदबहादुर कार्कीले एचआईभी एड्स रोग नियन्त्रणका लागि सो रोग संक्रमितहरूनै खुलेर चेतनामुलक काममा लाग्नुपर्ने सुझाव दिनुभयो । उहाँले एड्स रोगलाई साझा सामाजिक समस्याका रुपमा लिएर सबै पक्षले सहकार्य गरेर जनचेतना अभिवृद्धी गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।

जिल्ला अस्पताल म्याग्दीका डाक्टर प्रकाश शाक्यले एड्स संक्रमित पहिचान भएपनि रोग लुकाएर बस्न बाध्य बनेका बताउनुभयो । उहाँले जिल्ला अस्पतालमा एचआईभि एड्स तथा यौन रोगीहरूलाई सहज रुपमा उपचार र परामर्श दिन भिसीटी केन्द्र स्थापना गरिएको जानकारी दिनुभयो ।

डाक्टर शाक्यका अनुसार गत आर्थिक वर्षा जिल्लाका १ सय ५० जनाले रगत परिक्षण गराएकामा ५ जनामा एचआईभी पोजेटिभ भेटीएको थियो । सोही कार्यक्रममा गुप्त सबा मार्ग दर्शन समिति का अध्यक्ष तिलक थापाले जिल्लामा ४८ जना एचआईभि पोजेटिभ भएपनि २८ जनामात्र संस्थाको सर्म्पर्कमा आएको बताउनुभयो ।

थापाले सामाजिक सुरक्षा र चेतनाको कमिका कारण संक्रमितहरू र्सार्वजनीक हुन नसकेको बताउनुभयो । खुलेका संक्रमीतलाई हेलाको दृष्टीले नभई उनीहरूबाट पाठ सिके सो रोगबाट बच्न सकिने सहभागीहरूको भनाई थियो ।

नेपाल रेडक्रस सोर्साईटी म्याग्दी शाखाको आयोजनामा भएको कार्यक्रममा कार्यालय प्रमुख, विभिन्न संघ संस्थाका प्रतिनिधी, विद्यार्थी र पत्रकारहरूको सहभागिता रहेको थियो । शाखा सभापति मुक्ति रोकाको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रमको सञ्चालन संस्थाकर्ीर् इश्वरा सुवेदीले गर्नुभएको थियो ।

शाखाका मन्त्री लेखबहादुर हमालले स्वागत गर्नुभएको कार्यक्रममा स्थानीय विकास अधिकारी बिष्णुप्रसाद पोखरेल, जिल्ला शिक्षा अधिकारी दिलनाथ पुरी, अधिवक्ता ठहरबहादुर भण्डारी, नेपाल पत्रकार महासंघ म्याग्दी शाखाका सभापति धनश्याम खड्का, पत्रकार सन्तोष गौतम लगायतले रोगका सम्बन्धमा मन्तव्य व्यक्त गर्नुभएको थियो ।

घरमै पुगेर अपाङ्गता परिचयपत्र वितरण

जिल्ला का  फरक क्षमता भएका नागरीकलाई परिचयपत्र वितरण गर्न अभियान सञ्चालन गरिएको छ ।

महिला विकास कार्यालय, म्याग्दीका अनुसार सहज रुपमा अपाङ्गता परिचयपत्र उपलब्ध गराउन अभियान सञ्चालन गरिएको हो । विभिन्न ठाउँमा शिवीर सञ्चालन गरेर परिचयपत्र वितरण गर्न सुरु गरेको कार्यालयले जनाएको छ ।

आईतबारमात्र भुरुङ तातोपानी गाविसमा २२ जना फरक क्षमता भएका व्यक्तिहरूलाई अपाङ्गता परिचयपत्र वितरण गरीएको निमित्त महिला विकास अधिकृत कल्पना सापकोटाले जानकारी दिनुभयो । मंगलबार दरबाङमा परिचयपत्र वितरण गरिने सापकोटाले बताउनुभएको छ ।

गाउँमै परिचयपत्र पाएपछि फरक क्षमता भएका व्यक्तीहरू हषर्ीत भएका छन् । महिला विकास कार्यालयका अनुसार विगत एक वर्षो अवधिमा जिल्लाका ५ सय जना भन्दाबढीले  अपाङ्गता परिचयपत्र लिएका छन् ।

बिहानी कक्षाले बालबालीकामा परिवर्तन ल्यायो

म्याग्दीको अर्थुङ्गे ४ जामुनाखर्कमा गठित सन्देश अभियान बाल क्लवले बालबालीकाहरूका लागि बिहानी कक्षा सञ्चालन गरेको छ ।

गत महिनादेखि सञ्चालित बिहानी कक्षामा गाउँका ३० देखि ३५ जना बालबालीका नियमित सहभागी हुन्छन् । क्लवका १० जना सदस्यहरूले हप्ताको ३/३ दिनको दरले बालबालीकालाई पालो पढाउने गरेका छन् ।

स्थानीय विद्यामन्दिर प्राविमा बिहान ६ बजेदेखि पौने ८ बजेसम्म १ देखि ४ कक्षा सम्मका बालबालीकालाई बिहानी कक्षा सञ्चालन गरेर पढाउने गरिएको क्लवका अध्यक्ष सरोजकाजी विश्वकर्माले जानकारी दिनुभयो ।

गाउँका बालबालीका विद्यालय जान नमान्ने र विद्यालय भर्ना भएपनि नियमित उपस्थित नहुने गरेपछि बालबालीकालाई विद्यालयप्रति आकषर्ीत बनाउन बीहानी कक्षा सञ्चालन गरीएको हो ।  

विहानी कक्षा सञ्चालन भएपछि बालबालीकाले पर्ढाईप्रती रुची देखाउन थालेका छन् । उपयुक्त वातावरण नभएका कारण घरमा पढ्न नसकेका बालबालीकाका लागि बिहानी कक्षा उपयोगी बनेको छ ।

घरमा भन्दा साथीभाईसंग सामुहीक पढ्न पाउँदा उत्साह जागेको कक्षा ४ मा अध्ययनरत धनकुमार विश्वकर्माले बताईन् । खेलेर बिताउने समयमा पढ्न पाउँदा निकै खुसी लागेको अर्का विद्यार्थी सन्तोष वि.क बताउँछन् । बिहानी कक्षामा अंग्रेजी र गणीत विषयमा निशुल्क पर्ढाई हुन्छ ।

"गाउँको शैक्षिक विकास गर्नका लागि फर्ुसदको समयमा हामिले जानेको कुरा भाईबहीनीलाई सिकाउने गरेका छौ" क्लवका अध्यक्ष विश्वकर्माले भन्नुभयो । बालबालीका विहानी कक्षामा पढ्न जान थालेपछि अभिभावकलाई पनि घरायसी काम गर्न सजिलो भएको अभिभावक बलबहादुर विश्वकर्माले बताउनुभयो ।

त्यसैगरी सन्देश अभियान बाल क्लवले आफ्ना २ जना सहयोगीलाई सम्मान गरेको छ ।

क्लवलाई आर्थिक सहयोग गर्ने प्रविन बर्राईली र सुना बर्राईलीलाई आईतबार एक समारोहका बिच सम्मान गरिएको हो । क्लवका अध्यक्ष सरोजकाजी विश्वकर्माको सभापत्ाित्वमा सम्पन्न कार्यक्रमको सञ्चालन तथा स्वागत मन्तब्य उपाध्यक्ष करिश्मा विश्वकर्माले गर्नुभएको थियो ।

वनरक्षक खडानन्द सूवेदी मृत भेटीए

म्याग्दीको पाखापानी रेञ्जपोष्टमा कार्यरत वनरक्षक खडानन्द सूवेदी मृत अवस्थामा भेटीनु भएको छ ।

शनिबारदेखि सर्म्पर्क विहीन हुनुभएका अर्थुङ्गे ४ का ५० वषिर्य सूवेदी पाखापानी र दग्नाम गाविसको सिमानामा राहुघाट नदीको किनारमा मृत अवस्थामा फेला पर्नुभएको हो ।

दग्नाम देखि पाखापानी जाने क्रममा भिरबाट लडेर उहाँको मृत्यु भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ ।

आईतबार दिउँसो मृत भेटीनुभएका सूवेदीको शवलाई पोष्ट मार्टमका पछि सोमबार आफन्तलाई जिम्मा लगाइयको प्रहरी नायव उपरिक्षक लोकेन्द्र मल्लले जानकारी दिनुभयो ।

प्रहरी नायव उपरिक्षक मल्लका अनुसार सूवेदीको मृत्युका कारणबारे अनुसन्धान भइरहेको छ ।

ठूलोखोलामा माछा पाईन छाडे

स्वादिलो माछाका परिकारले जिल्लामै प्रसिद्धि कमाएको म्याग्दीको रत्नेचौर गाविसमा पर्ने ठूलो खोलामा केही वर्षता माछा पाईन छाडेका छन् ।

म्याग्दी र बागलुङको सिमानामा पर्ने ठूलोखोलामा माछा पाईन छाडेपछि माछा मारेर जिविकोपार्जन गर्दै आएका स्थानीयबासीले आफ्नो पुरानो आयस्रोत गुमाएका छन् ।

स्थानीयबासीहरूका अनुसार विद्युत करेन्ट प्रयोग गरेर माछा मार्ने र पानीको स्रोत अभावमा माछा पाईन छाडेका हुन् । मुहानमै पाईप जडान गरेर गाउँमा पानी ल्याउनाले खोला सुक्न थालेको छ ।

रत्नेचौर अर्जमका युवा दानबहादुर थापाले माछा पाईन छाडेपछि परम्परागत र सांस्कृतीक संस्कारलाई निरन्तरता दिन पनि कठिन भएको गुनासो गर्नुभयो । प्रत्येक वर्षो जेठ महिनामा स्थानीय मगर समुदायले मनाउने धुले मेला पर्वमा माछाको परिकार उपभोग गर्ने चलन लोप हुन थालेको छ ।

"पहिले एक, दर्ुइ घण्टामा ४/५ किलो माछा मार्न सकिने खोलामा अहिले दिनभर खोज्दा समेत १ किलो माछा पाउन पनि कठिन हुन्छ" थापाले भन्नुभयो । अर्जममा मनाईने धुले मेला पर्वमा माछालाई बिषेश परिकारको रुपमा उपभोग गर्ने चलन छ ।

कुनै समय बेनी र बागलुङमा प्रसिद्धी कमाएको ठूलो खोलाको असला र स्थानीय जातका माछा लोप भएका हुन् ।

विद्यार्थी यार्सगुम्बा टिप्न गएपछि पठनपाठन प्रभावित

विद्यार्थीहरू यार्सगुम्बा  टिप्न गएपछि जिल्लाको उच्च पहाडी क्षेत्रका विद्यालयहरूको पठनपाठन प्रभावित बनेको छ ।

म्याग्दीको गर्ुजा, कर्ुइनेमंगले लगायत गाविसमा रहेका विद्यालयको पठनपाठन प्रभावित बनेको हो ।

अधिकांश विद्यार्थी यार्सगुम्बा  टिप्न गएपछि एक हप्तायता पठनपाठन नियमित हुन नसकेको जनकल्याण मावि गर्ुजाका शिक्षक रुपेश सुवेदीले बताउनुभयो ।

उता कर्ुइने मंगले स्थित रितुङ निमावीका विद्यार्थीहरू पनि यार्सगुम्बा संकलन गर्न गएपछि कक्षा सञ्चालन गर्न कठिन भएको शिक्षक रेशबहादुर वि.कले जानकारी दिनुभएको छ ।

विद्यार्थीहरू यार्सगुम्बाम्बा टिप्न जोखिम मोलेर गर्ुजा, चुरेन, धौलागिरि लगायतका हिमालको फेदीमा पुगेका छन् ।

यार्सगुम्बा बाट राम्रो आम्दानी हुने भएकाले अभिभावकहरू छोराछोरी लाई पनि साथै लिएर हिमाली क्षेत्रमा गएका हुन् । ६ महिना जिव र ६ महिना वनस्पतीको रुपमा पाईने यार्सगुम्बा शक्ति बर्दक  जडिवुटी मानिन्छ ।